Рим клубыны? білім беру саласына ?атысты баяндама талдауды? мазм?нын ашы?ыз
Автор: Суюндикова Нургуль Сейтбековна
Ойындар жинағы. "Қатынас" білім беру саласы бойынша.
Автор: Суюндикова Нургуль Сейтбековна
Сабақта , сол сияқты еркін ойын барысында да қолдануға болады.
Бұ л лимон . сияқты сары
Бұ л алма . сияқты қызыл
Бұ л жапырақ . сияқты жасыл және т.б.
"Сөз тізбегі" ойыны
Бастапқысы кез келген сөз бола береді.
- Қазі р жылдың қай мезгілі?
- Тағы не суық болады?
- Су тағы қандай болады?
- Тағы не сұйық болады? және т.б .
« Бір тізбекте байланысқан » ойыны
Бұл ойынды "Затты қ- далалық қорлар" тақырыбын өткенде қолдануға болады. Балалар ға 2-3 сөз беріледі. Бұл сөздерге тән ерекшеліктерді анықтағаннан кейін, балалар сол қасиеттерге сай болатындай жаңа сөз ойлайды. Мысалы, мұз, қанжар - сүңгі, автомобиль, күрек - экскаватор, бәтеңке, жі п - бау, шырша, машина - кірпі, кеме, мұз шапқыш - мұз жарғыш, етік, қол шатыр - плащ..
« Белгісіз сөз » ойыны
Балаларға мүлде таныс емес сөз беріледі. Мысалы, "дәм айырушы" (дегустатор). Қалай ойлайсыңдар, бұл сөз нені білді ред і? (Балалардың жауаптары). Бұл сөздің мәні н білгілерің келе ме? (Балалар жауапты өздері табады, суреттерге қарап, жұмбақтарды шеші п , қандай да бір әрекет жасап және т.б., олар жаңа сөздің мәні н өздері тұжырымдайды. Ойынды тіл дамыту сабақтарында қолданған жақсы.
« Ақыл - ой теннисі » ойыны
Бастаушы бірнеше сөзді атайды. Ә р естіген сөзге өз нұсқаңды айту қажет. Сөзді ойланбастан теннис добын кейін қағып жіберетін жағдайдағыдай бірден айту керек.
Бі р қатар сөз біткеннен кейін, жаттығуды қайтадан бастаймыз, тек алдында қолданған сөзді қайталауға болмайды. Екі сөздің де өзара сапалы байланысы болуы керек: жоғары - төмен, трамвай - рельстер, құс - торғай, қала - Астана және т.б ..
« Туысқанын тап» ойыны
Мақсаты: Заттың қасиетін анықтап, салыстыра бі луге үйрету.
Альбом парағының ортасына заттың суретін саламыз. Осы суреттен сәулелер жүргіземіз, оның ұштарында кішкентай дөңгелектерде пиктограмма көмегімен заттың қасиетін бейнелейміз. Түймедақ суретін салайық. Онда кішентай дөңгелектерде пиктограммалар пайда болады, олар ақ, хош иі ст і, нәзік, дәрілік қасиеті бар түймедақтарға ғана тән белгілерді білдіреді. (Дөңгелектерде қар, алақан, витамин. суреттерін салуға болады). Содан кейін ә р дөңгелектен кішкентай сәулелер cозылады, олардың ұштарында тағы да дөңгелектер пайда болады. Оларда тура осындай қасиеттері бар "т уысқандарды " саламыз. "Нәзік "д өңгелегінің жанында "туысқаны"" бір тал шөп","балерина"пайда болады, "ақ" дөңгелекпен қатар "қар", "бұлт"пайда болады. Әр бала түймедақтың мүмкін болған барлық туысқандарын салып, оларды сызба түрінде көрсете бастайды.
Түймедақ нәзік және бі р тал шөп те нәзік, сондықтан осы белгілеріне қарай олар - туысқандар.
Тү ймеда қ ақ және қар да ақ, сондықтан осы белгілеріне қарай олар - туысқандар.
Енді түймедақ туралы кө п білгендіктен, оған әдемі теңеу табайық және оны сөйлемге қосайық.
Шалғында ақ түймедақ гүлдені п тұр. Қыз бала түймедаққа еңкейіп:"Шешемнің алақанындай қандай нәзіксің! "- деді.
Мақсаты: Есін, зейінін, қиялын дамыту.
Әр балаға 12-16 түрлі геометриялық фигуралардан түратын жинақ таратылады.
Педагог фигура ларды ретімен атап көрсетеді. Балалар оларды іздеп тауып, көрсеті п , үстел үстіне қояды. Б іртіндеп фигуралардан жол салынады. Содан кейін педагог ертегі айтады, онда ә р фигура қандай да бір кейіперге айналады. Балалардың міндеті - естіген ертегілерін еске түсіру арқылы жолды қалпына келтіру.
« Бірнеше қолмен салынған сурет » ойыны
Қатысушылар саны 2 - 11 адам ға дейін.
Топтың бі р інші қатысушысы бейнені еске түсіретіндей, бір нәрсенің нобайын жасайды. Екінші қатысушы алғашқы белгіден бастап оны келесі бейненің элементі ретінде өзге мәнде қолданады.
Бірде-бі р фигура аяқталмағандықтан, соңғы нәтижеде түсініксіз бір нәрсе болады. Балаларды бұ л ойын қызықтырғандықтан, ережесін тез есте сақтайды. Бі р інші сопақша салды деп ойласақ, екінші өзінің түсінігінше оған аяқ салады, ал үшінші бастың орнына гүл суретін салады. Сурет дайын.
Балалармен бірге ә р бейнелеушінің нені көрсеткісі келгенін тауып көріңдер. Қорытындылай келе барлық қатысушының пікірін білуге болады: "Бізде не пайда болды және оны қалай атау ға болады?".
« Қимылсыз мүсін » ойыны
Мақсаты: балалардың көңіл-күйін көтеру және өзара қары м- қатынастарын дамыту.
Екі адамнан немесе топты жұ п қа бөліп ойнайды. Әр жұпта "қатып тұрған адам" және оның жанын кіргізетін "реанимотр" болады.
Белгі бойынша"қимылсыз мүсін " қимылсыз тұрады, ал "реаниматор" оны күлді р іп, тұрған қалпын өзгерттіруге тырысады. "Реаниматордың" "қимылсыз мүсінге " жақындауына, онымен сөйлесуіне болмайды .О ның жан-жағына қарауға, қимылдауына, пантомимо жасауына ғана мүмкіндігі бар.
« Бұзылған телефон » ойыны
5-10 адам ойнайды. Ойнаушылар ойын алаңына арқасын бері п отырады. Бі р інші ойыншы соңғынына маңызды ақпаратты жеткізуі керек. Бірақ ақпаратты бі р сөз айтпай, видеотелефондағы сияқты үнсіз беру қажет. Мысалы, олардың туған күнге шақырылғаны және таңертең гүл сатып алу қажеттігі туралы ақпаратты хабарлау керек. Екінші ойыншы түсінгенін мақұлдаған кезде, бі р інші ойыншы орнына отырады, ал ойын алаңына келесі ойыншы шығады.
Барлық ойыншылар ақпаратты бергеннен кейін, соңғы ойыншы оны жариялайды. Барлық ойыншылардан кері қарай сұ рау ға болады. Ойын өте қызықты өтед і. Күлкілі жағ дай қамтамасыз етіледі.
« Бұларсыз не болмайды » о йын
Тәрбиеші балаларға 5 сөзді о қиды, балалар ұсынған 5 сөзден екеуін таңдап алады, өйткені оларсыз құбылыс басты қалпына келе алмайды.
Мысал ы : Қ ала , автомобиль, көше, ғимарат, адамдар, велосипед.
Балабақ ша : балалар, ойыншықтар, тәрбиеші, сабақ, бала бағушы.
К ітап: суреттер, ертегілер, қағаз, саяхат, мәтін.
« Кім көбірек . » ойыны
Мақсаты: Балалардың ойлау қабілетін дамыту, заттың түрлерін анықтауға, оларға ә р түрлі көзқараста қарауға үйрету. Ойын ережесі: Тәрбиеші бі р затты көрсетеді. Ал балалар мүмкіндігінше осы заттың бірнеше белгісін атауы тиіс.:
Мысалы: Қарындаш ағаштан жасалған, қырлы, жұмсақ, кө к , үшкір.
Күрделендіру: Бұ л ойында ТРИЗ элементін қолдана отырып, қарындаш пен шырақтың ортақ белгілерін табу ұсынылады.
Мақсаты: Балалардың ойлау қабілетін дамыту, қ ыс қа сөйлемдер құра білу дағдысын қалыптастыру, репродуктивті қиялын дамыту.
Ойын ережесі: Тәрбиеші бі р затты атайды, ал балалар қандай да бір белгісімен осы затқа ұқсайтын нәрсені атаулары тиіс . (бұл заттардың айырмашылықтарын да атау қажет).
Бі р белгіден бастау керек. Балалар ең алдымен бі р заттың қандай да бір белгісін дұрыс бөліп алады., одан кейін екінші затта осы белгіні бөліп алуға тырысады, және соңында заттарды берілген белгісі бойынша салыстырады.
Ойынның соңы былай болуға тиіс :Т әрбиеші бір зат көрсетеді, ал балалар осы белгісі бар басқа затты атайды.
Ойынның соңғы кезеңі - балаларға заттың мағыналы және мағынасыз белгілерін бөлі п алуға тапсырмалар беру.
« Мағынасын тап » ойыны
Мақсаты: Балалардың талдау және жинақтау қабілеттерін, заттардың белгілерін бөлі п алу, оларды салыстыру қабілеттерін, қиялдарын дамыту.
Ойын ережесі: Тәрбиеші 2 затты атайды. Балалардың міндеттері - осы екі заттың белгілері басқа бі р затта табылуы тиіс .Мысалы:Қанжар,мұз-сүңгі:құс,ағаш ұстасы-тоқылдақ :мәшине,шырша-кірпі.
Балалар ға өмірде болмайтын жағдайды ойлауды ұсынады. Ойын баланың қиялын дамытумен қатар, құбылыстардың өзара байланысын меңгеруге көмектесу Математикада ақиқатты "кері жору "әдісі дәлелдегендей, "бос сөз "о йынында қате талқылау дұрыс пікірді түсінуге көп көмектеседі. Ойын үшін мынандай сөйлемдер ұсынылады:
Құс ұшады, себебі . .
Баланың бәтеңке кию себебі .
Далада құ р ғақ болды, себебі.
Шешем ет қуырды және .
Крокодил өте семірді, өйткені ол . жеді
Ормандағы алаңқ айда ғы төрт қой .
Далада жаңбыр жауғанда, барлық балалар .
Балалар үстел басына . тез отырды
Бү г ін таңертеңнен бастап сиыр түшкірді, өйткені ол .
Балық тар ж үзеді, өйткені олар .
Ақ аюдың терісі өте қалы ң, өткені ол .
Балалардың балабақ ша ға бару себебі .
« Не ненің ішінде? » ойыны
Мақсаты: Ж үйелі ойлауын дамыту.
1 нұсқ а- жүйе- ішкі жүйе .
Алдымен тәрбиеші, содан кейін бала қандай да бі р сөзді (жүйені), қалған ойыншылар олардың бірнеше ішкі белгілерін айтады
Мысалы: ағаш - тамыр .
2 нұ с қа -ішкі жүйе - жүйе, яғни кері ойын.
Балалар ішкі жүйе белгілері бойынша жүйені атау
Мысалы, жапырақ - ағаш
Дөңгеле к- машина.
Үстел ү ст інде балалардың алдында әр түрлі төмен қараған заттар суреттері мен сюжетті суреттер берілген. Тәрбиеші сұрақ қояды, ал балалар карточканы аударып, ондағы суреттің мазмұнына сай сұраққа жауап береді. Қиналғандарға кө р ішісі көмектеседі. Сұрақты келесі тәртіппен береді:
Кі м болды? Қайда орналасқан? Не істеді? Не айтты? Адамдар не айтты? Барлығы немен аяқталды?
Ойын соңында балалардың жауаптарын қолдана отырып, барлығына бі р әңгіме құрастыруға болады.
« Шығар машылық қате »
Мақсаты: Қиял-елесін ,т іл дамыту
Ойын негізінде орфографиялық қатені табу жатыр.
Сөздің бі р әрпін әдейілеп басқа әріппен ауыстырып сөздің мағнасын өзгертуге болады. Мысалы, жылқы деген сөзді "мылқы" деп өзгертсек, бұл енді қиял-ғажайып жануарға айналады. Мылқы - дауыс шықпайтын мылқау , бірақ қанаты бар жылқы. Қауын - "дауын" дауыл соққанда қаңбақ сияқты ұшып жүретін керемет тәтті қауын
LIMERICK - жүйеге келті р ілген мағнасыз төрт шумақтың ағылшынша нұсқасы. Тәрбиеші балалар ға өлең құрастырудың тәсілін түсіндіреді. Оның мағнасы аз да болса ертегіге, жұмбаққа ұсас болуы керектігін айтады. Тіпті түсініксіз сөздерді пайданануға болады, бі рақ ұй қастық сақталуы керек.
Бі р інші жол - кейіпкерді таңдау.
Екінші жол - кейіпкерге және оның і с- әрекетіне мінездеме.
Үшінші жол - і с- әрекет(кейіпкер оны қалай іске асырады).
Төртінші жол - соңғы эпитетті таңдау немесе кейіпкерге өз көзқарасын білдіру.
Ол а қылды сондай
Б ірақ жыламады
Үстел ү ст інде суреті төмен қараған карточкалар жайылған. Онда ә р түрлі ертегілерден сюжеттер немесе сюжетті суреттер бейнеленген. Бі р інші бала карточканы ашып, ертегіні бастайды. Баланың о й- қиялы шегіне жеткенде, ол келесі баланың иығына қолын салады, сол бала ертегіне өз бетінше жалғастырады.
Бұ л ойын қызықты өту үшін, ертегіден сюжеті бейнеленген суретті ерекше ашу керек. Бұл үші н" Лимпопо", "Қай ертегіден екенін тап ". ойындарын қолдануды ұсынамыз. Ертегі кейіпкерлерінде қандай да бі р кемшілік болуы керек. Мысалы сіз" Шатырда тұратын Карлсон" ертегісінің суретін аштыңыз. Оңайлықпен жауап бере алмау үшін, күрделі сұрақ тар қою керек:
Карлсон шатырда неге тұрады?
Ол неге тек қана тә тт іні жейді?
Ол пропеллерді қайдан алды?
Үлкен бола тұра ол неге кішкентайлар сияқты тентектік жасайды?
Балалар екі топқа бөлінеді. Ақыл-ой жекпе-жек ойынын бі р інші бастайтын топтың өкіліне қарама -қарсы топтың балалары құлағына бір сөз сыбырлайды.Өз тобына қайтып келіп, пантомимоны (дене қимылы)ғана қолданып, хабарлаған сөзді түсіндіруге тырысады
Оның дене қимылдары топ ойыншыларының алдында нақты бір баламалар тудырады, сондықтан олардың мәні н түсіну үшін, топ ойыншылары сұрақтар қояды. Сөзді тапқ ан ға дейін ойын жалғаса береді.
Содан кейін бүл топ қарсы топтың өкіліне өз сөзін айтады және ә р і қарай ойын жоғарыдығы сызбаға байланысты жалғасады.
Ескерту: ойын баланың ойлау қабілетін дамытады, көңіл-күйін көтереді.Бір-бі р ін сөзсіз түсінуге үйретеді, сахналық қабілеттерін дамытады.
« Керісінше ойлап тап » ойыны
Баяғыда кішкентай Әсет деген бала болды - . үлкен шал Асқар.
Ол өте мейі р імді, қыз балалардың бұрымынан тартпаған - Ол қатігез және әжелердің бұрымынан тартқан.
Ол өте ұқыпты, тамақ алдында қолын жуған - Ол өте салақ, тамақтан соң қолын был ғаған.
Өзі шалбарын өтектейді - Өзі басқалардың шалбарын қыртыстырады.
Жануарларды жақсы кө р іп және иесіз иттерді тамақтандыруға тырысады - Жануарларды жек көріп және үй иттерінің тамағын тартып алуға тырысады.
Бі р күні Әсет хайуанаттар паркіне барды - Бір күні Асқар хайуанаттар паркінен шықты.
Ол онда кө п қызықты көрді - Ол онда қызық ештеңе көрген жоқ.
Үлкен п ілдер мен кішкентай ақ тышқандарды - Кішкентай пілдер мен үлкен ақ тышқандарды.
Епті маймылдар мен жайбасар тасбақалар - Епсіз маймылдар мен шапшаң тасбақалар.
Жуан бегемоттар мен ті ст і крокодилдер- Арық бегемоттар мен тіссіз крокодилдер.
Кешке Әсет үйге келі п , шешінді де ұйықтап қалды - Таңертең Асқар үйден шығып, киінді және оянды.
Рим клубының іс-әрекеті
Рим клубы -- 1968 жылы құрылған әлемдік саяси, қаржылық, мәдени және ғылыми элитаның өкілдерін біріктіретін халықаралық қоғамдық ұйым.
Ғылыми-техникалық революция дәуіріндегі адамзат дамуының ерекшеліктерін тереңдей түсіну мақсатында италиялық экономист А.Печчеи ұйымдастырды. Оған әлемдегі 30-дан астам дамыған елдердің 100-ге тарта белгілі ғалымдары, қоғам қайраткерлері, бизнес өкілдері енген. Негізгі қызмет бағыттары: жаһандық мәселелерді зерттеуді ілгерілету; осы мәселелерге байланысты қоғамдық пікір қалыптастыру; бұл мәселелерге мемлекет басшыларының назарын аударып, сұхбат құру. Рим клубы баяндамалары ғылыми-техникалық және экон. дамудың жедел қарқыны сақталатын болса 21 ғасырдың 1-жартысында "жаһандық апат" қаупі бар деп дабыл қағуда. Олар "органикалық өсу идеясын" ұсынады. Рим клубының көзқарастарынан табиғат пен қоғам дамуының күрделі қарым-қатынасын реттеу жолдарын іздеуден гөрі ғылыми-техникалық және әлеуметтік дамуды шектеу мөлшерін іздеуге бейімділік байқалады.
1. Рим клубының іс-әрекеті
Бейбітшілік моделі. Рим клубы - раздел Экология, Экология ғылымының даму тарихы 1968Ж Италия Экономисі Аурелио Печчидің ұсынысы бойынша қабылданған
1968ж Италия экономисі Аурелио Печчидің ұсынысы бойынша халықаралық ғылыми ұйым Рим клубы құрылды.Қазіргі кезде 30 астам елдің жүзге жуық әр түрлі жетекші мамандарын(солардың ішінде Нобель сыйлығының лауреаты да бар)біріктіреді.Клубтың қызметі басты басты көптеген экологиялық проблемалардың стратегиясын жасауға бағытталған:табиғи ресурстардың сарқылуы,азық түлік проблемасы, қоршаған ортаның ластануы.Рим клубының"Өсудің шегі"(1972)атты баяндама дүниежүзілік даңққа бөленді.оның негізгі қоытындысы қазіргі заманғы даму тенденцияның саұталуы адамзатты экологиялық апатқа әкеледі деген тұжырым болды. Одан кейін де бірнеше маңызды баяндамалар жасалды:"Адамзат жолайрықта"(1974),"Халықаралық жөн жосықты қайта қарау"(1976)т.б.Бұларды дайындау кезінде компьютерлік моделдеу әдістері көп қолданылды.олар бірнеше рет заманымызда әлеуметтік экологиялық проблемаларының әлемдік динамикасын зерттеу үшін қолданылды.
Әлемдік моделдеу мысалы ретінде атом соғысының салдарын болжап айтуға болады. Ол бша ядролық қару қолданылатын соғыс болғандай жағдайда жер бетінде ұзаққа созылатын әлемдік суыну болды. Ядролық жарылыс пен оның салдарынан болатын өрттер тропосфераны қатты бөлшектермен,күлмен ластайды.Жер беті бірнеше апта бойы,кейде айлап ауаға бөлінген ластағыш заттектер түзген экран тәрізді қабаттың астында қаладыМұндай кезді ядролық түн деп атайды,себеі күн сәулеснің едеуір мқлшерін зиянды бөлшектерден түзілген экран ұстап қалады да, жер бетіндегі температураны төмендетеді. Сонымен қатар түзілген азот оксидтерінің әсерінен планетаның озон қабаты да бұзылады.
Әлемдік құпия үкімет Рим клубы аталатын ұйымды құрды. Басты мақсаты 2000 жылға дейін жаңа әлемдік тәртіп орнату еді. Алайда іс жүзінде олар жаһанды тек 10 аймаққа бөліп, әрқайсысын өзіндік мүддесіне пайдаланып жүр.
Бұл халықаралық ұйым 1968 жылы Моргентау тобының мүшелері құрған. Сол жылдың сәуір айында Девид Рокфеллердің Италиядағы жеке меншік үйінде әлемдік ең беделді адамдары бас қосады. Ұйымдастырушы италиандық менеджер Аурелио Печчеи. Жиынның шешемі бойынша жаңа әлемдік тәртіпті орнату үшін қажетті іс-шараларды бастау.
Клубқа 25 мемлекеттен ең беделді деген 75 ғылым, экономика, өндіріс саласының мамандары мүше атанды. Рим клубы Комитет 300-дің сырқы саясаттағы маңызды құралы, тіпті соңғы кездері комитеттің оң қолы деп атанып жүр.
Рим клубы жұмысы саяси, қоғамдық және экономикалық бағытта. Оның мүшелері: болашақта адамзатты сақтап қалу үшін бір ғана үкіметке бағынудан басқа амал жоқ деген пікір ұстанады.
Рим клубының идеалы - адамзаттың ең жақсы қасиеттерін қайта жаңғырту, адамның табиғатпен үйлесімі, адамзат санасын ояту, оның ғылыми-техникалық прогреске көзсіз сенуінен босату, адамның жаңа құндылықтарын анықтау, оның тұрмысын ізгілендіру.
Рим клубының зерттеулері екі бағытта жүрді. Дж. Форрестер мен Д. Медоузаның көзқарасы жағынан -- әлеуметтік пессимизм позициясы - адамзат өркениетінің өсуін шұғыл шектеу, адамзат қажеттіліктерінің құрылымын қайта қарау, экономикалық және экологиялық тұрақтылық бойынша шаралар қолдану. М. Мессарович, Э. Пестель және Э. Тоффлер Жерге қаупі болып тұрған ғылыми-техникалық прогрестен емес, адам-социум қатынастар жүйесіндегі түпкілікті төңкерістен шығатын жолды іздеу керек деген қорытындыға келді. Адамның білімі мен қабілетіне, бостандығы мен тәуелсіздігіне, шығармашылық өзін-өзі дамыту идеясына негізделетін жаңа экономикалық әлемді құру пайда болған өркениет пен болашақ мәдениетінің принципі болады.
1992 жылдың маусым айында Рио - де - Женейро қаласында өткен Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) Дүние жүзілік қоршаған орта мен даму коммисиясы Біздің жалпы болашағымыз атты конференциясы Тұрақты даму конференциясын және ХХІ ғасырдың күн тәртібіне атты ауқымды бағдарламасын қабылдады. Бұл бағдарламада шешілуі болашақта тұрақты дамуды қамтамасыз ететін жалпы мәселелер қарастырылған. Солардың ішінде негізгі мәселелеріне тоқтала кетсек:
Кедейлікпен күрес. Еңбек ақыны қамтамасыз етуі, кедейлердің өзін-өзі қамтасыз етуі мен бай елдерден тәуелділігін кеміту. Еңбекке жарамды халықтың санын арттыру. Табиғат ресурстарын сақтау және тұрақты даму. Білім беру жүйесін жетілдіру. Отбасын жоспарлау.
· Тұтынудың құрылымын өзгерту: Энергетикалық және шикізаттық пайдалануды қысқарту, экологиялық таза технологияларды дамыту.
· Халық және тұрақтылық: 1993 жылы дүниежүзіндегі халық саны 5,5 миллиард астам болды. Ғалымдардың болжауынша 2020 жылы 8 млрд.-қа жетеді.
· Адам денсаулығын сақтау мен жақсарту: Халықтың денсаулығы қоршаған ортаның жағдайына байланысты болады.
· Тұрақты тұрғын жерлер (Урбанизация)
· Атмосфераны қорғау: Атмосфераға қалдықтарды шығарудың негізгі көзі- энергияны өндіру мен тұтыну;
· Ормандарды жоюмен күрес: Топырақ пен суды, атмосфераны қорғауда, өсімдіктер мен жануарлардың биологиялық алуан түрлілігін сақтауда маңызды роль атқарады. Үкіметтерге ормандардың тұрақты дамуына арналған ұлттық бағдарламаларды жасап, оларды жүзеге асыру қажет.
· Шөлдену мен құрғақшылықпен күрес;
· Мұхиттарды қорғау мен тиімді пайдалану;
· Тұщы суды қорғау мен тиімді пайдалану;
· Улы химиялық заттарды қолданудың қауіпсіздігін арттыру
· Қатты қалдықтар мен шайынды суларды жою
· Радиоактивті қалдықтарды жою
· Балалар мен жастардың тұрақты дамудағы ролі
2. Атмосферадағы ауа құрамының өзгеруіне адамның ықпалы
Адам іс-әрекетінен туындаған биосферадағы жаһандық өзгерістер
Баяндама " " Білім беру мазмұнын жаңарту- білімсапасын арттырудың кепілі""
Бүгінгі әлемде білім беру ісіндегі жоспарлаудың маңыздылығын айта келіп, Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев былай дейді: «Ұлттың бәсекеге қабілеттілігі оның білімінің көрсеткішімен белгіленеді».
Баланың жан-жақты қабілеттілігін дамыту тікелей мұғалімге, оның білім дәрежесі мен іздену шеберлігіне байланысты. Мұғалім - жұмыс істейтін белсенді әрекет иесі. Сондықтан да ол мектепке жаңалық енгізуде шешуші роль атқарады.
" Жиырма бірінші ғасырдың мектептері оқушыларды өмірде, жұмыста және азаматтық ұстанымында өзгелермен ынтымақтастықта өмір сүруге дайындай отырып,ұлттық және жаһандық пікір алуандығының шынайылығын ұғына отырып, өзіндік дербестігі мен ерекшелігін дамытуға көмектесуі керек" (Андреас Шлейхер, 2014) Білім беру бағдарламасына өзгеріс енгізудің маңызы ж оғарыда келтірілген тұжырым Қазақстанда білім беру саласына өзгеріс қажет екенін анық көрсетеді.Білім беру елдердің бәсекелестікке қабілетті болуын қамтамасыз ететін ең тиімді әрі ұзақ мерзімді стратегия болып табылады . Қазіргі таңда экономикалық өсу және азаматтардың әл-ауқаты үшін білімнің айтарлықтай маңызды екендігін бүкіл әлем мойындауда. Бүкіл әлемде білім беру жүйелерінің келешек ұрпаққа қандай білім беретіні туралы мәселе қайта қаралуда. Осы мәселе аясында «Балалар ХХІ ғасырда табысты болу үшін нені үйренуі керек?» және «Оқытудың тиімді әдістері қандай?» деген сияқты негізгі сауалдар туындайды. Бұл сауалдар білім беру бағдарламасымен және білім беру бағдарламасын жүзеге асыруда қолданылатын педагогикалық тәсілдермен тығыз байланысты. Білім беру бағдарламасындағы ұлттық стандарттарға, бағалауға, оқулықтар мен оқыту әдістеріне қатысты білім беру саласындағы өзекті құндылықтар мен мақсаттар мектеп оқушыларының жалпы үлгерімін арттыруды, сондай-ақ инновация мен көшбасшылықты енгізу үшін талап етілетін дағдыларды дамытуды, мектеп мәнмәтіні арқылы ұлттық сананы қалыптастырып, іске асыруды және ауқымды халықаралық тәжірибемен өзара әрекеттесуді көздейді. Жаңартылған білім беру бағдарламасымен бағалау жүйесін енгізу аталған міндеттерді шешу үшін қабылданған шаралардың бірі болып табылады.
Осы реформалау бастауыш сыныптарға арналған білім беру бағдарламасынан бастап қамтылмақ. Бұл оқушылардың оқылым, жазылым, айтылым, проблемаларды шешу, ғылыми зерттеу жүргізу және анықтамалық материалдарды зерделеумен байланысты дағдыларын да- мытуға көмектеседі. Сондықтан оқушыларды өз білімдерін кез келген жағдайға қалай бейімдеу керектігін біліп, болашақта кездесуі мүмкін кез келген күрделі тапсырмаларды шешуге икемді болуға баулу маңызды болып табылады. БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫН ЖАҢАРТУДЫҢ БАСЫМДЫҚТАРЫ
Соңғы уақытта табысты болу үшін оқушыларға білім қандай қажет болса,дағды да сондай қажет деген пікірді қолдайтындар көбейіп келеді. Бұл оқушылардың ақпаратты есте сақтап, алған білімдерін ұғынуын, түсінуін және әртүрлі салада қолдана білуін талап етеді. Білімді дәл осылай қолдану оқушыларға соңғы кезде ХХІ ғасыр дағдылары деп аталып жүрген кең ауқымды құзыреттіліктерді меңгеруге мүмкіндік береді.
Оқу бағдарламаларында жоғарыда аталған дағдылар ескеріліп, білім беру бағдарламасының негізінде оқушылар нені білуі және нені істей білуі керек екендігін жан-жақты көрсететін критериалды бағалауға негізделген,сынып сайын күрделеніп отыратын оқу мақсаттарын қамтиды.
Қалыптастырушы бағалау – оқушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз ететін және оқу үдерісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік беретін , оқуды жетілдіру үшін қажет ақпаратпен қамтамасыз ететін оқудың ағымдағы бағалануы (нәтижесі баға ретінде тіркелмейді).
Ішкі жиынтық бағалау бақылау жұмысы ретінде берілген, сондықтан ІЖБ өтерге дейін материалдар оқушылардан қатаң құпия түрінде ұсталынуы қажет. Және тоқсан аяғында өтіледі ол оқушылардың ішкі жиынтық бағалауының нәтижелерін талқылау үшін арналған. Керек болған жағдайда жиынтық бағалаудың нәтижесін жоғарлату және төмендету жағына өзгертуге болады. Сондай -ақ отырыс хаттамасына қол коюы қажет.
Жаңартылған оқу бағдарламаларының ерекшеліктері
Пән мазмұнының спиралді қағидатпен берілуі ; Спиральді білім беру бағдарламасы жеңіл идеялардан анағұрлым күрделі идеяларға қисынды жолмен ауысуға мүмкіндік береді. Спиральділік қағидаты бойынша құрылған білім беру бағдарламасы."Ең күрделі материалдың өзі дұрыс құрылымдалып, дұрыс ұсынылатын болса, оны тіпті кішкентай балалар да түсіне алады" деп есептейді бағдарлама авторы Джером Брунер (1960) Жан-жақты білім беру бағдарламасы оқушыларға бірқатар теориялық тәжірибелік, шығармашылық және әлеуметтік дағдыларды меңгеруге, сондай-ақ негізгі дағдыларды жетілдіруге мүмкіндік береді (HMI, 1978). Алға ілгерілеуіне қарай оқушылар оқудың әртүрлі бағыттарын байланыстыра отырып, оларды зерттеп, осылайша анағұрлым терең түсінік қалыптастыратын болады.
- Блум таксономиясы бойынша оқу мақсаттарының иерархиясы; - бір білім беру аясындағы және пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру мақсатында «ортақ тақырыптардың» берілуі ;
- оқу үдерісін ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлар арқылы ұйымдастыру;
- Тілдік және тілдік емес пәндерге бөлінуі
Неліктен мұғалімдер тілді үйренуді қолдауы керек деп есептейсіз?
Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары оқушылардың коммуникативтік құзыреттерінің негізін қалайды (1.3-бөлім).
Пәннің мазмұнын зерделеуді қолдау мақсатында пән мұғалімдері пәндік академиялық тілді үйренуді де қолдайды (1.5-бөлім).
Біз мұны қалай іске асыра аламыз?
Тілдік қолдауды қамтамасыз ету үшін:
Тілдік мақсаттарды белгілеу:
Пәнге тән терминологияны енгізу және қолдану;
Тақтаға тірек сөздерді жазу және оларды бірінші зерделеу;
Оқушыларды төрт дағдының барлығын белсенді пайдалануға ынталандыру: яғни оқылым – жазылым – айтылым – тыңдалымды
Тілдік мақсатқа қатысты алға ілгерілеуді талдау;
Пән мазмұнымен қатар, тіл, қарым- қатынас туралы кері байланыс ұсыну.
Оқушыларды уәждеу тәсілдері әдетте сыртқы және ішкі деп бөлінеді. Ішкі уәж іштен шығып жатады немесе жеке тұлғаның өзінен туындайтын, бастау алатын уәж, әдетте сыртқы уәжге қарағанда бұл анағұрлым рақымды, ізгілікті табыс деп есептеледі. Мәселе мұғалімдердің оқушылардың уәжін, атап айтқанда, ішкі уәжін қалай арттыра алатындығында. Дегенмен, зерттеулер сыртқы уәжді қолдану ішкі уәжді бәсеңдетуі ықтимал.
Кез келген мұғалімнің алдында тұрған басты міндеттердің бірі оқығысы келмейтін оқушыны өз әлеуетін толық көрсете алатындай оқуға қызықтырып, қолдау көрсету болып табылады. Әдетте балалар мектепте жақсы оқуға тырысады, алайда уақыт өте келе, кейбіреулері оқуға деген уәжі мен қызығушылығын жоғалтып жатады. Негізінде, оқушылар оқу қажет болғандықтан ғана емес, өз еркімен оқуға ынталанып, іштей уәжделуі тиіс. Бұған оқуды мүмкіндігінше белсенді, күрделі, қызықты және маңызды ету арқылы қол жеткізуге болады. оқушылары өздерінің жаңа білімдері мен дағдыларын іс жүзінде өз тәжірибесінде қолдануға болатынын көргенде оқуға деген ынтасы артады және шынайы өмірден алынған жағдаяттармен байланысты тапсырмаларды ұнатады.
Оқушының оқуға құлқының болмауы, негізінен, мұғалімнің оның уәжін оята алмауының салдарынан болады. Мұғалім қызметінің аса маңызды қыры – оқушылардың уәжділігін анықтауға көмектесетін көптеген факторларды түсіну. Мұғалім жұмысының оқушының уәжін өсіретін немесе, керісінше, өшіретін факторлар атап айтатын болсақ.
УӘЖДІ ӨСІРЕТІН ФАКТОРЛАР
УӘЖДІ ӨШІРЕТІН ФАКТОРЛАР
түрлі оқыту мен оқу әдістерін пайдаланатын белсенді мұғалім
негізінен өзі сөйлейтін немесе лекция оқитын мұғалім
көп оқушыны қамтитын белсенді тапсырмалар
аз ғана оқушы қатысатын немесе мүлде қатыспайтын тапсырмалар
белгілі бір мағынасы бар және осыған дейін өткен тақырыппен байланысты жаттығулар
айқын емес, түсініксіз және осыған дейін өткен тақырыптармен байланыспайтын жаттығулар
сабақтағы жаттығулардың күрделілігі тиісті деңгейде және барлық оқушылар орындай алатын етіп сараланған
сабақтағы жаттығулар сараланбаған және басында орындау тым қиын немесе қабілеті жоғары оқушылардың қабілеттері ескерілмейді
оқыту мен оқудың сан алуан әдістері қолданылады
– сабақтың қандай болатынын күні бұрын болжау мүмкін емес
оқыту мен оқу әдістерінің аз ғана түрі қолданылады
– сабақтың қандай болатынын күні бұрын болжап білуге болады
оқушыларға «ойлануға» уақыт бере отырып, сабақ қарқынын өзгерту
сабақтың қарқыны өте жылдам/баяу және оқушыларға «ойлануға» уақыт берілмейді
әр оқушыға жеке қолдау көрсету
оқушылар мұғалімнен көмек күтеді
көп мақтау және мұғалімнің дене қимылдарын, ымды тиімді қолдануы
мақтау айтылмайды және мұғалім дене қимылдарын, ымды тиімді қолданбайды
оқушылар сабақ мақсатын және өздерінен не күтілетінін біледі
оқушылар сабақ мақсатын және өздерінен не күтілетінін білмейді
Балаға сапалы білім беру үшін тиімді кері байланыс орнатудың маңызы зор. Оқушы білім алу кезеңдерінде үш сұраққа жауап бере алған жағдайда
Оқудың қай кезеңіндемін?
Нәтижеге қалай жете аламын?
Кемшіліктерді болдырмау үшін
қандай жұмыстар істеймін сабақта қызықты ширату жаттығуларды пайдаланған жадайда
Оқу процесінде жоғарыда аталған жұмыс түрлері жүзеге асып отырған жағдайда оқушылардың бойында өмір бойы білім алу дағдылары қалыптасады.
Сол себепті де жан - жақты іздене білген мұғалім болашақта өзіндік көз қарасы толық қалыптасқан , дүниетанымы кең , білім , білік дағдысы жоғары,жан-жақты дамыған өз бетімен білім алып , жұмыс жасай алатын, дүние әлемін шарлайтын біздің дарынды да қабілетті жастарды тәрбиелей алады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Мұғалімге арналған нұсқаулық екінші басылым, 2015ж. 2. Жалпы білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау басшылығы,2016ж. 3. Назарбаев Н.Ә. «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты» Ел президентінің халыққа жолдауы, 2012 ж.
"Білім беру мазм?нын жа?арту" баяндама
Білім беру мазм?нын жа?арту:болаша??а ба?дарлану Білім – ?о?амды ?леуметтік-м?дени, ?ылыми ?рдіспен ?амтамасыз ететін жо?ары ??ндылы?. Болаша?ты? б?гінгіден н?рлы болуына ы?пал етіп, адамзат ?о?амы ал?а апаратын к?ш тек білімде ?ана. ?ай елдін болсын ?сіп-?ркендеуі, ?аламды? д?ниеде ?зіндік орын алуы оны? ?лтты? білім ж?иесіні? де?гейіне, даму ба?ытына байланысты. XXI ?асыр де?гейінде білім беру ж?не к?сіптік даярлау ж?ніндегі ?аза?стан Республикасыны? Президенті Н.Назарбаевты? ?аза?стан хал?ына 2007 жыл?ы 28 а?панда?ы Жолдауында « Біз б?кіл еліміз бойынша ?лемдік стандарттар де?гейінде сапалы білім беру ?ызметін к?рсетуге ?ол жеткізуіміз керек. ?р о?ушыны? білім мен ?абілет де?гейіні? тиімділігін ба?алауды? бірт?тас ж?йесін жасау ?ажеттігін, о?у жоспарларына жаратылыстану бейініндегі арнаулы сыныптар ??руды ?арастыр?ан ж?н » екендігі атап к?рсетілген болатын. Жа?а ?асыр табалдыры?ын білім мен ?ылымды инновациялы? технология ба?ытымен дамыту ма?сатымен аттауымыз ?лкен ?мітті? басты нышаны болып табылады. « ?рпа?ы білімді халы?ты? болаша?ы б?лы??ыр болмайды » дегендей, жас ?рпа??а сапалы, м?н-ма?ыналы, ?негелі т?рбие мен білім беру – б?гінгі к?нні? басты талабы. ?азіргі кезе?де жалпы білімні? міндеті – баланы? жалпылама дамуын ?амтамасыз ету ?ана емес, е? бастысы, оларды жастай ?з ?абілеті мен ?ызы?уына ?арай белгілі бір маманды??а арнайы ?зірлей білу. Жас?спірімдерді? шы?армашылы? т?л?асыны? белсенді ба?ытын оны? тек саба?тар?а жалпы ?атынасы ж?не оны? ?ажеттілігі мен м??тажды?ы ?ана емес, сондай-а? білімді т?жірибелік іскерліктерді ?абылдау мен ме?геру ?рдісіні? ?зі де аны?тайды. Оны? ішінде та?дау курстары – шы?армашылы? ізденісті? ал?аш?ы баспалды?ы. ?андай да бір та?дау курсына ?атыс?ан о?ушыны? ?зіндік талпынысы, ізденісі болары аны?.
Белгілі педагог-?алым А. сайынов алды??ы ?атарлы дамы?ан елдерді? (Америка, Германия, Жапония, Франция, Нидерландия, Англия, Канада) жалпы білім беру ж?йесіне талдау жасай келіп, «б?л елдерде 7-сыныптан бастап дифференциялап (саралап) білім беру іске асырылып, о?ушыларды? ?здеріне та?дау м?мкіндігі беріледі. ?рбір о?ушы ?з ?абілеті мен ?ызы?ушылы?ына ?арай ?зіні? білімін дамыту жобасын жасайды. 10-сыныптан бастап міндетті п?ндер к?лемі азайып, профилдік ж?не о?ушыларды? ?здері та?да?ан п?ндер к?лемі к?бейеді» дейді. Демек, олелдерде жо?ары даму?а негіз болып отыр?ан, бірбіріне соншалы?ты жа?ын ?рі ?ата? біры??ай к?сіби ба?дарлы білім беру ж?зеге асырылады.
?азіргі кезе?дігі о?ытуды? негізгі ма?саты – болаша? маманды?ына байланысты ?рбір бала?а тере?ірек білім беру, білімді ?згермелі ?мір жа?дайларына пайдалана білу да?дысын ?алыптастыру. Сонды?тан ?азіргі ?о?амны? ?зекті м?селелеріні? бірі – ?леуметтік экономикалы? ?згермелі жа?дайларда ?мір с?руге дайын болып ?ана ?оймай, сонымен ?атар оны жа?сарту?а игі ы?пал ететін жеке т?л?а?а ?ойылатын бірінші кезектегі на?ты талаптар: шы?армашылы?, белсенділік, ?леуметтік жауаптылы?, жо?ары интеллектілік, тере? білімділік, к?сіби сауаттылы?.
Жеке т?л?а?а ба?дарлан?ан о?ытуды? т?жырымдамасы баланы жанжа?ты дамытумен бірге жеке ж?не жас ерекшелігіне ?арай ?о?амда?ы ?згерістерге бейім даму м?мкіндігін ай?ындауды ?арастырады. Жеке т?л?а?а ба?дарлан?ан о?ыту проблемалы ба?ытта?ы шы?армашылы? сипат?а ие бола отырып жа?а білімді іздену ар?ылы т?жірибеде ?олдана білуге ы?пал етеді, м?нда?ы басты міндет – баланы? жалпы ж?не ?зіне ?ана т?н ?абілеттеріні? даму м?мкіндігі мен білім, білік, да?дыларын ?алыптастыру ж?не ?олдану.
?аза?стан Республикасыны? “Білім туралы” заныны? 5-тарауында?ы 41-бапты? 1-б?ліміндегі “педагог ?ызметкерлер ?з біліктілігін арттыру?а міндетті” деп к?рсетілуі, “?аза?стан – 2030” стратегиялы? ба?дарламасында Елбасыны? “біз балаларымыз?а ?зімізді? жа?ын ж?не алыс к?ршілерімізбен досты? ?арым-?атынасымызды м?ра етіп ?алдыруымыз керек” деген с?зі б?кіл а?артушы ?ауым алдында о?у-т?рбие ?рдісіне жа?а педагогикалы? технологияларды енгізу ар?ылы о?ушыларды? білім сапасын арттыру, шы?армашылы? ?абілетін дамытуды ?зекті м?селелер етіп енгізіп отыр?аны белгілі. Мектеп – елімізді? халы??а білім беру ж?йесіні? к?рделі тарма?ы. Елімізді? жар?ын болаша?ы, мектеп болаша?ы – ?стаздарды? ізденісінде, балалар?а деген с?йіспеншілігінде, к?сіптік де?гейіне байланысты екендігінде. Шынды?ында м??алімні? алдында о?ушылар?а білім мен т?рбие беруде ?лкен жауапкершілік т?р. ?рбір о?ушыны о?ытып т?рбиелеуге байланысты м?селелерді ?здігімен ж?не шы?армашылы? ынтамен шешуге ?абілетті жа?ашыл м??алім керек.
2006-2007 о?у жылында ?аза?стан мектептерінде жалпы орта
білім беруді? мемлекеттік жалпы?а міндетті стандартын біртіндеп енгізуді? ма?ызды кезе?і басталды – бейіндік о?ыту?а к?шу, «о?ытуды даралау мен о?ушыларды? ?леуметтенуіне ба?ыттал?ан, жалпы білім беру мекемесіні? жо?ар?ы сыныбы о?ушыларын арнайы дайындау ж?йесі» ??рылды.
Бейіндік о?ыту бір немесе екі ба?ыттар бойынша ж?зеге асырылады:
Бізді? мектеп жаратылыстану-математикалы? ба?ытпен ж?мыс жасайды.
Бейіндік о?ытуды ж?зеге асыру ?шін м??алімні? ?андай к?сіби білімі мен іскерлігі болуы керек?
— о?ытуды? т?л?алы?-ба?дарлы?, жеке-даралы? ??зырлы?ыны? ?дістемелік негізі мен оларды ж?зеге асыруды? механизмін;
— базалы? ж?не бейіндік де?гейіндегі п?н бойынша білім мазм?ны?,
— элективтік курстарды ?зірлеу мен ?йымдастыруды? ?дістемесін;
— о?ушыларды? жобалы?, ?ылыми-зерттеушілік ?ызметін ?йымдастыруды? ?дістемесін білуі керек;
— ?зіні? білімін жетілдірумен айналасу керек:
1. Педагоги?алы? ?дебиетерді? жа?алы?тарын, о?ытатын п?н бойынша ?осымша ?ылыми материалдарды о?ып-?арастыру.
2. Жа?а ба?дарламалар мен о?улы?тарды ?арастыру, оны? талаптары мен ерекшеліктерін а?ы?тау.
3. Ж?мыс да?дыларын компьютерде ?олдану, саба?та о?ытуды? техникалы? ??ралдарын пайдалану.
4. ?ылыми-зерттеу та?ырыбында ж?мыс істеу.
Педагогтер мен о?ушыларды базистік о?у жоспарыны? бейінді компоненті бойынша ?азіргі о?у-?дістемелік ??ралдармен ?амтамасыз ету бейіндік о?ыту?а к?шуді? ?зекті ж?не тез шешуді талап ететін м?селесі болып табылады. Бейінді компонент мазм?ны мен білім беру стандартыны? талаптар ж?йесіне с?йкес келетін курстар, о?у п?ндері, модульдер, о?ытылатын элективтік курстар жиынты?ынан т?рады.
Элективтік курстарды о?ытуды? ма?саты – о?ытуды дараландыру мен о?ушыны? ?леуметтенуіне ба?дарлану, ?зіні? болаша? к?сіби ?ызметін та?дау?а жауапты ж?не саналы т?рде дайындалу. Элективтік курстар ?р т?рлі функциялар орындай алады: ?азіргі уа?ытты? негізгі м?селерін зерттеу, болаша? к?сіби ?ызметіні? ерекшелігіне ба?дарлану, «к?сіби сынама», танымды?, ?йымдастырушылы? ?ызметіні? да?дыларын жетілдіруге ба?дарлану, базалы? п?ндік білімні? терендетілуі, бейіндік п?нді о?ытуды? кемшіліктеріні? орнын толтыру. К?рсетілген функцияларды? ?рбірі негізгі р?л ат?аруы м?мкін, алайда, элективтік курс оларды кешенді т?рде орындау керек.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя? Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков. Быстро и объективно проверять знания учащихся. Сделать изучение нового материала максимально понятным. Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков. Наладить дисциплину на своих уроках. Получить возможность работать творчески.Просмотр содержимого документа
«"Білім беру мазм?нын жа?арту" баяндама»
Білім беру мазмұнын жаңарту:болашаққа бағдарлану Білім – қоғамды әлеуметтік-мәдени, ғылыми үрдіспен қамтамасыз ететін жоғары құндылық. Болашақтың бүгінгіден нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қоғамы алға апаратын күш тек білімде ғана. Қай елдін болсын өсіп-өркендеуі, ғаламдық дүниеде өзіндік орын алуы оның ұлттық білім жүиесінің деңгейіне, даму бағытына байланысты. XXI ғасыр деңгейінде білім беру және кәсіптік даярлау жөніндегі Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына 2007 жылғы 28 ақпандағы Жолдауында « Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз керек. Әр оқушының білім мен қабілет деңгейінің тиімділігін бағалаудың біртұтас жүйесін жасау қажеттігін, оқу жоспарларына жаратылыстану бейініндегі арнаулы сыныптар құруды қарастырған жөн » екендігі атап көрсетілген болатын. Жаңа ғасыр табалдырығын білім мен ғылымды инновациялық технология бағытымен дамыту мақсатымен аттауымыз үлкен үміттің басты нышаны болып табылады. « Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды » дегендей, жас ұрпаққа сапалы, мән-мағыналы, өнегелі тәрбие мен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы. Қазіргі кезеңде жалпы білімнің міндеті – баланың жалпылама дамуын қамтамасыз ету ғана емес, ең бастысы, оларды жастай өз қабілеті мен қызығуына қарай белгілі бір мамандыққа арнайы әзірлей білу. Жасөспірімдердің шығармашылық тұлғасының белсенді бағытын оның тек сабақтарға жалпы қатынасы және оның қажеттілігі мен мұқтаждығы ғана емес, сондай-ақ білімді тәжірибелік іскерліктерді қабылдау мен меңгеру үрдісінің өзі де анықтайды. Оның ішінде таңдау курстары – шығармашылық ізденістің алғашқы баспалдығы. Қандай да бір таңдау курсына қатысқан оқушының өзіндік талпынысы, ізденісі болары анық.
Белгілі педагог-ғалым А.Құсайынов алдыңғы қатарлы дамыған елдердің (Америка, Германия, Жапония, Франция, Нидерландия, Англия, Канада) жалпы білім беру жүйесіне талдау жасай келіп, «бұл елдерде 7-сыныптан бастап дифференциялап (саралап) білім беру іске асырылып, оқушылардың өздеріне таңдау мүмкіндігі беріледі. Әрбір оқушы өз қабілеті мен қызығушылығына қарай өзінің білімін дамыту жобасын жасайды. 10-сыныптан бастап міндетті пәндер көлемі азайып, профилдік және оқушылардың өздері таңдаған пәндер көлемі көбейеді» дейді. Демек, олелдерде жоғары дамуға негіз болып отырған, бірбіріне соншалықты жақын әрі қатаң бірыңғай кәсіби бағдарлы білім беру жүзеге асырылады.
Қазіргі кезеңдігі оқытудың негізгі мақсаты – болашақ мамандығына байланысты әрбір балаға тереңірек білім беру, білімді өзгермелі өмір жағдайларына пайдалана білу дағдысын қалыптастыру. Сондықтан қазіргі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі – әлеуметтік экономикалық өзгермелі жағдайларда өмір сүруге дайын болып қана қоймай, сонымен қатар оны жақсартуға игі ықпал ететін жеке тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талаптар: шығармашылық, белсенділік, әлеуметтік жауаптылық, жоғары интеллектілік, терең білімділік, кәсіби сауаттылық.
Жеке тұлғаға бағдарланған оқытудың тұжырымдамасы баланы жанжақты дамытумен бірге жеке және жас ерекшелігіне қарай қоғамдағы өзгерістерге бейім даму мүмкіндігін айқындауды қарастырады. Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту проблемалы бағыттағы шығармашылық сипатқа ие бола отырып жаңа білімді іздену арқылы тәжірибеде қолдана білуге ықпал етеді, мұндағы басты міндет – баланың жалпы және өзіне ғана тән қабілеттерінің даму мүмкіндігі мен білім, білік, дағдыларын қалыптастыру және қолдану.
Қазақстан Республикасының “Білім туралы” занының 5-тарауындағы 41-баптың 1-бөліміндегі “педагог қызметкерлер өз біліктілігін арттыруға міндетті” деп көрсетілуі, “Қазақстан – 2030” стратегиялық бағдарламасында Елбасының “біз балаларымызға өзіміздің жақын және алыс көршілерімізбен достық қарым-қатынасымызды мұра етіп қалдыруымыз керек” деген сөзі бүкіл ағартушы қауым алдында оқу-тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін дамытуды өзекті мәселелер етіп енгізіп отырғаны белгілі. Мектеп – еліміздің халыққа білім беру жүйесінің күрделі тармағы. Еліміздің жарқын болашағы, мектеп болашағы – ұстаздардың ізденісінде, балаларға деген сүйіспеншілігінде, кәсіптік деңгейіне байланысты екендігінде. Шындығында мұғалімнің алдында оқушыларға білім мен тәрбие беруде үлкен жауапкершілік тұр. Әрбір оқушыны оқытып тәрбиелеуге байланысты мәселелерді өздігімен және шығармашылық ынтамен шешуге қабілетті жаңашыл мұғалім керек.
2006-2007 оқу жылында Қазақстан мектептерінде жалпы орта
білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын біртіндеп енгізудің маңызды кезеңі басталды – бейіндік оқытуға көшу, «оқытуды даралау мен оқушылардың әлеуметтенуіне бағытталған, жалпы білім беру мекемесінің жоғарғы сыныбы оқушыларын арнайы дайындау жүйесі» құрылды.
Бейіндік оқыту бір немесе екі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
Біздің мектеп жаратылыстану-математикалық бағытпен жұмыс жасайды.
Бейіндік оқытуды жүзеге асыру үшін мұғалімнің қандай кәсіби білімі мен іскерлігі болуы керек?
— оқытудың тұлғалық-бағдарлық, жеке-даралық құзырлығының әдістемелік негізі мен оларды жүзеге асырудың механизмін;
— базалық және бейіндік деңгейіндегі пән бойынша білім мазмұның,
— элективтік курстарды әзірлеу мен ұйымдастырудың әдістемесін;
— оқушылардың жобалық, ғылыми-зерттеушілік қызметін ұйымдастырудың әдістемесін білуі керек;
— өзінің білімін жетілдірумен айналасу керек:
1. Педагогиқалық әдебиетердің жаңалықтарын, оқытатын пән бойынша қосымша ғылыми материалдарды оқып-қарастыру.
2. Жаңа бағдарламалар мен оқулықтарды қарастыру, оның талаптары мен ерекшеліктерін аңықтау.
3. Жұмыс дағдыларын компьютерде қолдану, сабақта оқытудың техникалық құралдарын пайдалану.
4. Ғылыми-зерттеу тақырыбында жұмыс істеу.
Педагогтер мен оқушыларды базистік оқу жоспарының бейінді компоненті бойынша қазіргі оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету бейіндік оқытуға көшудің өзекті және тез шешуді талап ететін мәселесі болып табылады. Бейінді компонент мазмұны мен білім беру стандартының талаптар жүйесіне сәйкес келетін курстар, оқу пәндері, модульдер, оқытылатын элективтік курстар жиынтығынан тұрады.
Элективтік курстарды оқытудың мақсаты – оқытуды дараландыру мен оқушының әлеуметтенуіне бағдарлану, өзінің болашақ кәсіби қызметін таңдауға жауапты және саналы түрде дайындалу. Элективтік курстар әр түрлі функциялар орындай алады: қазіргі уақыттың негізгі мәселерін зерттеу, болашақ кәсіби қызметінің ерекшелігіне бағдарлану, «кәсіби сынама», танымдық, ұйымдастырушылық қызметінің дағдыларын жетілдіруге бағдарлану, базалық пәндік білімнің терендетілуі, бейіндік пәнді оқытудың кемшіліктерінің орнын толтыру. Көрсетілген функциялардың әрбірі негізгі рөл атқаруы мүмкін, алайда, элективтік курс оларды кешенді түрде орындау керек.
Читайте также: