Корея еліндегі инклюзивті білім беру
20 ғасырдың 60-жылдарында Еуропа мен Американың бірқатар елдерінде қоғамдық өмірдік көптеген саласында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарының бұзылу мәселесі белсенді түрде талқылана бастады, мүгедектер қоғамнан мүлем оқшуаланды және сегрегацияға ұшырады. Білім беру саласында мәселені шешудің екі негізгі жолы айқындалды: бір жолдан АҚШ өтті, екінші жолдан Еуропа өтті. 1970 жылдан бастап әлемнің бірқатар елдерінде, мүгедектердің білім алу мүмкіндіктерін кеңейтуге қатысты, нормативті актілер пакетін құрастыру және ендіру жүргізіліп келеді.
«Инклюзивті білім беру» термині аса терең үдерістерді сипаттайды: балаға қалыпты мектепке бару құқығы ұсынылады, бірақ ол үшін қажетті бейімдеоген білім беру ортасы құрылады және қолдаушы қызмет көрсетіледі.
Барлық батыс елдерінде мүмкіндігі шектеулі оқушыларды қамтамасыз етудің өзіндік тәжірибесі болады. Әдетте, әрбір елде педагогикалық қамтамасыз етудің және мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдаудың өзіндік моделі болады. Олардың көпшілігінде мектептен тыс ресурстық орталықтар немесе қолдаудың жергілікті қызметі құрылған, олар «арнайы мұғалімді» жалпы білім беретін ұйымға немесе нақты педагогқа көмек беру үшін бағыттайды. Әрбір елде интеграцияның өзіндік модельдері жүзеге асырылады, ол білім берудің әмбебап интегративті модельдерін құрудың мүмкін еместігін білдіреді. Алайда, кез келген елде интеграциялық білім беруді табысты жүзеге асырудың алғышарттары болады. Оларға жататындар:
- тұлғаның құқықтарын кепіл сақтаумен демократиялық қоғамдық құрылым;
- білім беру үдерісінің қаржылық қамтамасыз етілуі;
- мүмкіндігі шектеулі балалардың өмір сүру әрекетінің ерекше жағдайлары мен арнайы білім беру қызметінің кең тізімінің жалпы білім беретін мектеп, балабақша құрылымында болуы;
- интеграциялық үдерістердің жүргізілуінің еркін сипаты, білім беретін және коррекциялық қызметті таңдау мүмкіндігі;
- қоғамның мүмкіндігі шектеулі адамдармен өзара әрекет етуге дайындығы.
Қазіргі заманғы зерттеушілер, инклюзивті білім беру тәжірибесін қамтамасыз ету саласында, аса жетілдірілген заңнамасы бар елдердің арасында келесі елдерді атауға болады: Канада, Кипр, Дания, Исландия, Үндістен, Мальта, Нидерланды, Норвегия, ОАР, Испания, Швеция, Уганда, АҚШ, Ұлыбритания. Италияда заңнама енгізілген оқытуды 1970 жылдан бастап қолдайды. Мұнда ең түбегейлі және жедел өзгерістер әлемнің ең кедей елдерінде байқалады: Уганда, Лесото, Вьетнам, Лаос, Иордания, Палестина, Марокко, Египет, Йемен. Бұл динамика көп жағдайда жоғарыда аталған елдерде ЮНЕСКО бағдарламасының тиімді жүзеге асырылуымен түсіндіріледі.
Италия қалған дүние жүзіне инклюзивті білім берудің зертханасына айналды. Өткен ғасырдың 70-жылдарынан бастап, осы елдегі арнайы мектептер мен сыныптардың оқушыларының көпшілік бөлігі, жалпы білім беру жүйесіне интеграцияланды. 1971 жылы Италияда ерекше қажеттіліктері бар балаларды жалпы білім беретін мектепте оқыту құқығы туралы бірінші Заң пайда болады. 1977 жылы мұндай оқытуды ұйымдастырудың белгілі нормативтерін құрастырған Заң қабылданды: - сыныптағы балалардың ең көп саны – 20; - дамуында ерекшеліктері бар балалардың сыныптағы ең көп саны – 2; - мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдау бойынша арнайы іс-шаралар, сыныптағы сабақтың мазмұнына «енгізілген»; - арнайы бағдарламалар бойынша оқитын сыныптар қысқартылады; - арнайы педагогтар қалыпты мектеп мұғалімдерімен командаға бірігеді; - педагогтардың екі категориясы сыныптың барлық оқушыларымен өзара әрекетке түседі. Арнайы педагогтар мен мүмкіндігі шектеулі оқушылардың ресми арақатынасы – 1:4, бірақ шынына келген бұл 1:2 болады. Италия үшін сыныпта көзі көрмейтін (соқыр) немесе құлағы естімейтін (саңырау) баланың болуы қалыпты тәжірибе болып саналады, сыныптағы қалған барлық балалар Брайль әліппесін немесе ым-ишара тілін үйренеді. 1992 жылы шыққан Италияның жаңа заңы, мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтендіруді ғана емес, сонымен бірге академиялық пәндер бойынша сапалы оқытуды басты орынға қояды. Осы Заңға сәйкес, барлық балалар жалпы білім беретін мектепке қабылдануы керек және оларға сапалы білім алу үшін барлық жағдайлар жасалуы керек. Аталған Заңға сәйкес, 16 мыңға жуық балалар арнайы (коррекциялық) мектептен жалпы білім беретін мектепке ауыстырылды және 10 мыңға жуық оқушы әдеттегі университеттерге қабылданды, 1997 жылы Италияда дискриминация туралы Заң қабылданды, содан кейін ерекше қажеттіліктері бар 160 мың бала жалпы білім беретін мектептерге ауыстырылды, олардың мыңға жуығының дамуында ауытқуы бар.
Итальяндық тұғырдың ерекшелігі ретінде, жалпы білім беретін мектептің мүмкіндігі шектеулі балаларды диагностикалау және емдеу бойынша параллельді жұмыс жүргізетін медициналық және әлеуметтік мекеме мамандарымен тығыз өзара әрекеттің болуы алынады (дәрігерлер, психологтар, әлеуметтік қызметкер, мейірбикелер, логопедтер, функционалды және физикалық терапевтер және т.б.).
Швеция. Швеция инклюзивті білім беру идеясының дамуы табысты жүргізілетін елдердің бірі болып саналады. Интеграцияға бағыт алу бұл елде 1969 жылы басталды, бұл кезде Швецияда соған сәйкес үкіметтік құжат пайда болды. 60-70-жылдары Швецияда, содан кейін көптеген дамушы елдерде, дамуы артта қалған адамдарға арналған ірі интернататтар және психиатриялық ауруханалар жабылды. 1980 жылы Швеция дамуында ауытқуы бар балаларды оқытуды ұйымдастырудағы тұғырлардың өзгерісін тіркеген оқу жоспарын қабылдады. 1989 жылы орта білім туралы жаңа Заң қабылданды, ал 1990 жылдан бастап – коррекциялық педагогтарды оқытудың арнайы бағдарламасы қайта қарастырылды. 1995 жылы мұғалімдердің, тәрбиешілер мен директорлардың рөлін анықтайтын жаңа білім беру стандарты бекітілді. 1986 жылдан бастап Швецияда көруінде бұзылуы бар балаларға арналған арнайы мектептер жоқ, олардың барлығы тұрғылықты мекен-жайы бойынша мектепке интеграцияланған. Инклюзивті білім беру ерекше мұқтаждығы бар балаларға қатысты мемлекеттің саясатының стратегиялық бағыты болып табылады. Бұл елдегі ерекше мұқтаждығы бар балалардың көпшілігі, қарапайым сыныптарға интеграцияланған. Көруінде, естуінде, ақыл-ойында ауытқуы бар балалар арнайы мектепте білім алады, онда балалар ауытқудың типтері бойынша сараланады. Мұндай мектептерде олар 21-23 жасқа дейін оқи алады. Швецияда балалық кездегі ерте аутизмі бар балаларды арнайы оқыту күрделі мәселе болып табылады. Бұл балалар әдеттегі мектепте шағын топтарда оқытылады. Әрбір 3-балаға 2 мұғалім және ассистенттен келеді. Сонымен бірге, Швецияның жалпы білім беретін мектептеріндегі интеграциялық оқыту әлі барлық қызығушылық танытқан адамдарға қанағаттандырмайды.
Данияда арнайы мектеп-интернатта күрделі эмоционалды ауытқуы бар балалар, ал арнайы мектепте – ақыл-ойында кемістігі бар балалар оқытылады, ал қалған балалар үшін жалпы білім беретін мектептерде арнайы сыныптар ашылған. Данияның арнайы білім беру саласындағы саясаттың стратегиялық бағыты ретінде интеграция алынады.
Норвегияда интеграция үдерісі 80-жылдары басталды, 90-жылдардың басында арнайы мектептер қысқартылған болатын, оларға мүмкіндігі шектеулі балалардың бір пайыздан аз балалар барады.
Финляндияда ұзақ уақыт бойы арнайы мектептер мен жалпы білім беретін мектептің жанындағы арнайы сыныптардың параллельді жүйесі болды. 80-жылдардың соңынан бастап, арнайы білім беру саласындағы мемлекеттің саясатындағы негізгі бағыт ретінде интеграция алынды.
Нидерланды үкіметі 90-жылдардан бастап, мүмкіндігінше арнайы және жалпы білім беруді біріктіруге, интеграциялық тұғырларды «Мектепке бірге барамыз» атты мемлекеттік Жоба арқылы ендіруге тырысады, аталған жобаны мақсаты ретінде, жалпы білім беретін мектеп жағдайында мүмкіндігі шектеулі балаларға психологиялық-педагогикалық көмекті қамтамасыз ету; арнайы мектептің оқушылар санын тұрақтандыру; ақыл-ойында кемісітіг бар және психикалық дамуы тежелген балаларға арналған мектептің санының өсуіне кедергі келтіру алынды.
Греция. Мүмкіндігі шектеулі балаларды қалыпты балабақшалар мен мектептерге интеграциялау идеясы, Грецияда алғаш рет 1974 жылы ұсынылды. Алайда, көптеген басқа елдермен салыстырғанда, интеграция үдерісін бастау туралы шешім, педагогтар мен ата-аналардың қысымының нәтижесінде емес, соған сәйкес заңнаманың пайда болуымен қабылданды.
Үндістан. 1986 жылы құрастырылған және 1992 жылы толықтырылған білім туралы Ұлттық заң, көптеген кәсіпқойлар, бірқатар штат өкілдері мен басқа қызығушылық танытқан адамдардың бірлескен күш-жігерінің нәтижесінде пайда болды.
Ұлыбритания инклюзия тәжірибесін таратудың заңнамалық базасын қамтамасыз ету жолымен жүріп келеді. Алғаш рет «арнайы білім беру қажеттіліктер» ұғымы елдің білім беру жүйесіне қатысты 1978 жылы арнайы комитеттің баяндамасында құрастырылды . Көрсетілген идеялар 1981 жылы ерекше білім алу қажеттіліктері және мүгедектігі бар адамдарға білім беру туралы британдық заңды құрастырудың және қабылдаудың негізіне айналды. 1981 жылдан бастап мемлекеттік саясат интеграцияға бағытталған. Арнайы білім беру қажеттіліктерін мамандар тобы анықтайтын болды: педагогтар, психологтар, әлеуметтік қызметкерлер. Мұндай үлгі балаға бейресми түрде қатынас жасауға және реабилитациялық іс-шаралар жүйесін баланың өмір сүруінің сыртқы жағдайымен, оның ортасымен біршама дәрежеде арақатынаста болуына мүмкіндік береді. Ұлыбританиядағы интеграция моделін лайықты үлгі деп атауға болады, оның барысында мамандар тоғыз айлықтан бастап, барлық балалармен жүйелі сабақ өткізуге кіріседі, онда дәл диагнозды анықтауға ұмтылмайды, балалардың әлеуетті мүмкіндіктерін барынша дамытуға ұмтылады. Мектепке дейінгі және кіші мектеп жасында интеграция өте ауқымды, бірақ бұл оқыту жүйесінің спецификалық бағыттылығымен түсіндіріледі. 5 жастан 11 жасқа дейінгі жас кезеңі, дайындық мектебіне сәйкес келеді. Осы кезеңде оқытудың әдістері мен мазмұны, біздің мектепке дейінгі білім беруге өте ұқсас. Сыныпта басқа балалармен оқи отырып, әрбір «интеграцияланған бала» өзінің мұғалімі, өзінің жеке бағдарламасы болады. «Ерекше баланы» дамытудың перспективасы мұқият жоспарланады, бұл үдеріске мектептің барлық педагогтары, әдіскер, тьюторлар мен ата-аналар енгізіледі.
Англия инклюзивті білім берудің теориясы мен тәжірибесіне қатысты ұзақ және қиын жолдан өтті және өтіп келеді. Елде осы саладағы саясат пен тәжірибені анықтайтын және реттейтін көптеген заңнамалық актілер мен басқа құжаттар бар. Қазіргі кезде осы саясаттың ортасында білім министрлігі 2004 жылы құрастырған «Каждый ребенок важен» («Әрбір бала маңызды») құжат алынады. Бұл бағдарлама 2020 жылға қарай балалар арасындағы кедейшілікті жоюға қабілетті және әрбір балаға толығымен өзінің әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін алдын алу мен көмек түріндегі іс-шараларға бағытталған. Оның басты назарында – «әлеуметтік эксклюзияға» қарсы күрес. Бұл бағдарламаның барлық балалар үшін бес маңызды нәтижесі мыналар: - денсаулық; - қауіпсіздік; - өзін-өзі маңызды ету; - өзінің тұлғалық әлеуетін жүзеге асыру; - қоғамның пайдалы мүшесі болу шеберлігі және экономикалық әл-ауқат.
АҚШ-да 1875 жыл мен 1914 жылдары міндетті мектепте білім беру енгізілді, соған байланысты ақыл-ойы жетілмеген балалар үшін және «мінез-құлқын түзетуге болмайтын» балалар, саңырау немесе физикалық мүгедек балалар үшін сыныптар құрылды. Осы кезеңде білім берудің Ұлттық ассоциациясы арнайы білім беру Департаментін құрды. АҚШ-да «ерекше» балалардың ата-аналары жеңіп шыққан бірнеше сот арызынан кейін, 1975 жылы №94-142 Мемлекеттік заңы қабылданды, ол ерекше білім алу қажеттіліктері бар балаларға келесі маңызды кепілдіктерді ұсынды: - «минималды шектеулері бар ортада» білім беру; - тегін және адекватты білім беру қызметі; - әділетті және дискриминациясыз бағалау және қажетті құқықтық қамтамасыз ету;- жеке оқу жоспары. 1977 жылдағы «Мүгедек балалар арналған білім» Заңында, мүгедек балаларға арнайы білім беруде қажетті қосымша қызмет тізімі көрсетіледі: көлік, логопедия, аудиология, психологиялық қызмет, физиотерапия, рекреация, оккупациялық терапия, ерте идентификация, медициналық қызмет, мектеп дәрігері немесе мейірбике, мектептегі әлеуметтік қызметкер, психолог, балалар мен отбасымен әлеуметтік жұмыс істеу қызметі, ата-аналарға кеңес беру және дайындық. 1990-жылдары АҚШ-да мүгедектігі бар балаларға жекелей оқыту принципі бар білім беру туралы заң қабылданды. Арнайы білім беру саласында жүргізілетін АҚШ-ның қазіргі заманғы саясаты, жалпы білім беру және арнайы білім беруді біріктіру ұсынысынан құралады. Бұл біріктірудің үш негізгі тұғыры ұсынылады: 1) «негізгі бағыт»; 2) «жалпы білім беру бастамасы»; 3) «енгізілу». Қазіргі кезде АҚШ-да 1990 жылы қабылданған Заң жүзеге асырылады, ол дамуында бұзылуы бар адамдарға білім беру Актісі деп аталады. Ол жалпы білім беру жүйесінде баланың мұқтаждықтарына сәйкес тегін оқытуға кепілдік береді. Ата-аналар мектептен баланың оқу мүмкіндіктері туралы қорытындыны талап етуге құқығы болады, онда баланың дамуында бұзылудың болуы немесе болмауы туралы негіздеме беріледі. Мектепке мүмкіндігі шектеулі балаларды айқындау міндеті жүктеледі. Заң тек арнайы білім алу емес, сонымен бірге қосымша қызмет түрлерін (көлік, логопедиялық сабақтар, психологтың көмегі, аудиологиялық зерттеу) алу құқығын береді. Заң бойынша әрбір балаға жазбаша қорытынды және жеке білім беру бағдарламасы құрастырылады, мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпы білім беретін мектепте міндетті оқыту, сонымен бірге оның минималды шектеулері бар ортаға енгізуді ұсынады. 2001 жылдан бастап білім беру саясаты АҚШ-ның федеральды деңгейінде «Ешбір бала заңнан тыс қалмайды» атты құжатпен реттеледі. Бұл заң 2014 жылға қарай 100 % оқушылардың үлгерімінің білім беру стандарттарына сәйкес болғанын талап етеді. Бұл жолда «бір жылда прогресс» көрсетпейтін мектептер жазаланады – мемлекеттік қаржыландырудан айырылады.
Оңтүстік Корея мемлекетінің Білім беру жүйесі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
Математика және информатика кафедрасы
Оңтүстік Корея мемлекетінің Білім беру
жүйесі
Орындаған: Дүйсенғали Б.Ж
Топ: Ин(о)-16-к
Оңтүстік Корея мемлекеті
Корея Республикасы (корейше 대한민국 тэхан мингук) — Корей түбегінде
орналасқан Шығыс Азия мемлекеті. Елдің бейресми, әсіресе, орыс тілді
баспасөзде кеңінен қолданылатын атауы — Оңтүстік Корея.
Астанасы: Сеул қ.
Ауданы — 99 617,38 шаршы км.
Халқы: 49 024 737 адам (2007 жылғы санақ бойынша)
Діні: Оңтүстік Кореядағы негізгі дін — дәстүрлі буддизм және қатысты түрде елге
жақында енген христиандық.
Тілі: корей тілі.
Ақша бірлігі: корей вонасы.
Саты
Оқыту ұзақтығы
Міндетті түрде
Бастауыш мектебі
6 жыл
Иә
Орта мектебі
3 жыл
Иә
Жоғары мектеп
3 жыл
Жоқ
Колледж
2 жыл
Жоқ
Университет
4 жыл
Жоқ
Балабақша
Корей балабақшалары
жалпы білім беру
әкімшілік
бағдарламасының бір
бөлігі емес, ата-аналар өз
балаларын өздерінің жеке
мекемелерге береді.
Олардың көпшілігінде
сабақ корей, көптеген
сыныптарда ағылшын тілі
бар, ал кейбірі негізгі тіл
мүлдем ағылшын тілінде
жүргізіледі. Сондай-ақ,
маңызды фактор, әсерлі
бітіру рәсімдері,
балабақша бітіргені туралы
құрмет грамоталары мен
дипломдары, олар белгілі
бір дәрежеде өз балалары
үшін ата-ананың
мақтаныш сезімін
тудырады.
Бастауыш мектебі 초등학교
Бастауыш мектепке 7-ден
13-ке дейінгі балалар барады,
оның ұзақтығы, 6 жылды
құрайды.
"Оқытылатын пәндер тізіміне кіреді (бірақ түгел соңына дейін
қамтымайды):
корей тілі
математика
нақты ғылым
қоғам туралы ғылым
тілдер
бейнелеу өнері
музыка
9. Жоғары білім
Жоғары білім берудің құрылымы
Мемлекеттік мекемесі
Алатын білімі
Колледж
Кәсіптік білім беру
Университет
Жоғары білім
Қоғамдық мектеп
Жеке меншік мектеп
Аспирантура
Магистр (2 жыл)
Іскер әкімшілдік магистрі (MBA)
(1 немесе 2 жыл)
Ғылым кандидаты (Ph. D.) (4 жыл)
Студенттерге стандартты тест,
әдетте, "сунын" (수능) деп
аталатын тапсыру қажет. Сунын
американдық SAT Reasoning test
аналогы болып табылады және
үш бөлімнен тұрады: корей тілі,
математика және ағылшын.
Олардан бөлек бірнеше қоғамдық
немесе жаратылыстану пәндерін
таңдауға болады. Университетке
түсу үшін
Тест әтижелеріне
қанағаттанбаған және
колледжге түсіп, кейінге
қалдыруға бел буған
студенттер "чэсусэн"
(재수생) деп аталады.
Университеттердің ең беделділері
болып табылатындары:
Сеул ұлттық университеті
Корей жетекші ғылыми-техникалық
институты
Кенбук Ұлттық университеті
Пусан ұлттық университеті
Сондай-ақ бірқатар жеке меншік
институттар:
Ихва әйелдер университеті
Коре Университеті
Пхохан ғылым және технология
университеті
Енсе Университеті
Соган Университеті
Ханян Университеті
Сонгюнгван Университеті
Шетелдегі инклюзивті білім беру
«. мүмкіндігі шектеулі азаматтарымызға
көбірек көңіл бөлу керек. Олар үшін
Қазақстан кедергісіз аймаққа айналуға
тиіс – бұл өзіміздің және қоғам
алдындағы біздің парызымыз»
Н.Ә.Назарбаев
«Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ»
Жалпы инклюзивті білім беру - мүміндігі шектеулі студенттерді
оқытып-үйретудің бір формасы.
Инклюзивті оқыту - мүміндігі шектеулі, дамуында сәл ауытқулары
бар студенттердің дені сау студенттермен бірге олардың
әлеуметтендіру және интеграция процестерін жеңілдету
мақсатындағы бірлескен оқыту.
Инклюзив сөзі – латын тілінен аударғанда «өзімді қосқанда», ал,
ағылшын тілінен аударғанда «араластырамын» деген мағынаны
білдіреді.
Инклюзивті білім берудің мақсаты: даму мүмкіндігі шектеулі
балаларды қалыпты балалармен бірге білім беру. Яғни адамның
жынысына, дініне, шығу тегіне қарамастан тең құқылы жеке тұлға
ретінде білім беру жүйесі болып табылады. Инклюзивті білім беру –
мүмкіндігі шектеулі балаларды оқытып-үйретудің бір формасы.
Инклюзивті білім беру мәселесі шет елдерде 1970 жылдан бастау
алады, ал 90 жылға қарай АҚШ пен Еуропа өздерінің білім беру
саясатына осы бағдарламаны толық енгізді.
Инклюзивті білім беру – білім барлық балаларға.
Инклюзивті оқыту – мүгедек пен дені сау балалармен бірге олардың
әлеуметтендіру және интеграция процестерін жеңілдету мақсатындағы
бірлескен оқыту.
Көптеген мамандардың пікірлері бойынша, Италия қалған дүние
жүзіне инклюзивті білім берудің зертханасына айналды. Өткен
ғасырдың 70-жылдарынан бастап, осы елдегі арнайы мектептер мен
сыныптардың оқушыларының көпшілік бөлігі, жалпы білім беру
жүйесіне интеграцияланды.
1971 жылы Италияда ерекше қажеттіліктері бар балаларды жалпы
білім беретін мектепте оқыту құқығы туралы бірінші Заң пайда
болады. 1977 жылы мұндай оқытуды ұйымдастырудың белгілі
нормативтерін құрастырған Заң қабылданды:
- сыныптағы балалардың ең көп саны – 20;
- дамуында ерекшеліктері бар балалардың
сыныптағы ең көп саны – 2;
- мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдау
бойынша арнайы іс-шаралар, сыныптағы
сабақтың мазмұнына «енгізілген»;
- арнайы бағдарламалар бойынша оқитын
сыныптар қысқартылады;
- арнайы педагогтар қалыпты мектеп
мұғалімдерімен командаға бірігеді;
- педагогтардың екі категориясы сыныптың
барлық оқушыларымен өзара әрекетке түседі.
Қазіргі кезде мүмкіндігі шектеулі барлық
балалардың 99%-ы жалпы білім беретін
мектепте оқиды. Оларға «қолдау мұғалімі»
(тьютор) көмек көрсетеді. Қарапайым
сыныпта қолдау мұғалімінен арнайы көмек
алу үшін, бала дамуында ауытқуы бар бала
ретінде тіркелуі керек. Тіркеу ата-аналардың
келісімімен бір жылға жүзеге асырылады,
бұл мерзім аяқталғаннан кейін, арнайы
көмекті ұзарту немесе тоқтату туралы
шешім қабылданады.
АҚШ пен Еуропаның инклюзивті білім беру
саясаты.
20 ғасырдың 60-жылдарында Еуропа мен Американың бірқатар
елдерінде қоғамдық өмірдік көптеген саласында мүгедектігі бар
адамдардың құқықтарының бұзылу мәселесі белсенді түрдле
талқылана бастады, мүгедектер қоғамнан мүлем оқшуаланды
және сегрегацияға ұшырады. Білім беру саласында мәселені
шешудің екі негізгі жолы айқындалды: бір жолдан АҚШ өтті,
екінші жолдан Еуропа өтті. 1970 жылдан бастап әлемнің
бірқатар елдерінде, мүгедектердің білім алу мүмкіндіктерін
кеңейтуге қатысты, нормативті актілер пакетін құрастыру және
ендіру жүргізіліп келеді.
АҚШ пен Еуропаның білім беру саясатында мектептердің
білімге қолжетімділікті кеңейту, интеграция, мейнстриминг,
инклюзивті білім беру бірнеше тұғырлары дамыды.
Ұлыбританияда әлеуметтік өнертапқыштық туралы сөз болды.
Мейнстриминг – мүгедектігі бар оқушылардың өз
қатарластарымен мерекелерде, әртүрлі демалыс іс-шарасында
қарым-қатынас жасайтын стратегияға жатады, мұндай балалар
жалпы білім беретін мектептің сыныбына енгізілген жағдайда,
олардың әлеуметтік байланысының мүмкіндіктерін арттыру
үшін қажет.
«Инклюзивті білім беру» термині аса терең үдерістерді
сипаттайды: балаға қалыпты мектепке бару құқығы ұсынылады,
бірақ ол үшін қажетті бейімдеоген білім беру ортасы құрылады
және қолдаушы қызмет көрсетіледі. Инклюзивті білім беру –
бұл заманауи термин, ол келесі үлгіде түсіндіріледі: бұл
мектептерді және оқу ғимаратын барлық балалардың
мұқтаждықтары мен қажеттіліктеріне жауап беретіндей етіп
қайта құру және қайта жобалау. Инклюзивті білім беру әртүрлі
мүмкіндіктері бар балаларды мектеп өмірінің барлық
аспектілеріне толық енгізуді білдіреді. Толық енгізу, барлық
оқушылардың дамуындағы ауытқудың түрі, ауырлығы және
сипатына қарамастан, жалпы білім беретін сыныпта оқитынын,
талап етілсе, қосымша қызмет алатынын білдіреді. Бұл барлық
балалардың мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін бағалау және
құрметтеу үшін, мектеп кеңістігінің шынайы бейімделуін талап
етеді.
Барлық батыс елдерінде мүмкіндігі шектеулі оқушыларды қамтамасыз
етудің өзіндік тәжірибесі болады. Әдетте, әрбір елде педагогикалық
қамтамасыз етудің және мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдаудың өзіндік
моделі болады. Олардың көпшілігінде мектептен тыс ресурстық орталықтар
немесе қолдаудың жергілікті қызметі құрылған, олар «арнайы мұғалімді»
жалпы білім беретін ұйымға немесе нақты педагогқа көмек беру үшін
бағыттайды. Ғалымдардың зерттеулері (Коркунов В.В., Малофеев Н.Н:,
Назарова Н.М. және т.б.) мүмкіндігі шектеулі балалардың әлемнің әртүрлі
елдерінде білім берудің жалпы жүйесіне ендіру үдерісінің, нақты
әлеуметтік-мәдени жағдайлар мен басшылықтың саяси еркін есепке алып,
бірте-бірте жүзеге асатынын көрсетеді. Әрбір елде интеграцияның өзіндік
модельдері жүзеге асырылады, ол білім берудің әмбебап интегративті
модельдерін құрудың мүмкін еместігін білдіреді. Алайда, кез келген елде
интеграциялық білім беруді табысты жүзеге асырудың алғышарттары
болады. Оларға жататындар:
Тұлғаның құқықтарын кепіл сақтаумен демократиялық
қоғамдық құрылым;
Білім беру үдерісінің қаржылық қамтамасыз етілуі;
Мүмкіндігі шектеулі балалардың өмір сүру әрекетінің
ерекше жағдайлары мен арнайы білім беру қызметінің кең
тізімінің жалпы білім беретін мектеп, балабақша
құрылымында болуы;
Интеграциялық үдерістердің жүргізілуінің еркін сипаты,
білім беретін және коррекциялық қызметті таңдау
мүмкіндігі;
Қоғамның мүмкіндігі шектеулі адамдармен өзара әрекет
етуге дайындығы.
Дания, Норвегия,
Финляндия,
Нидерланды,Греция,
Үндістандағы
инклзивті білім беру
тәжірибесі.
Дания: Данияда арнайы мектеп-интернатта күрделі эмоционалды
ауытқуы бар балалар, ал арнайы мектепте – ақыл-ойында кемістігі бар
балалар оқытылады, ал қалған балалар үшін жалпы білім беретін
мектептерде арнайы сыныптар ашылған. Данияның арнайы білім беру
саласындағы саясаттың стратегиялық бағыты ретінде интеграция
алынады.
Норвегия: Норвегияда интеграция үдерісі 80-жылдары басталды, 90жылдардың басында арнайы мектептер қысқартылған болатын, оларға
мүмкіндігі шектеулі балалардың бір пайыздан аз балалар барады.
Финляндия: Финляндияда ұзақ уақыт бойы арнайы мектептер мен
жалпы білім беретін мектептің жанындағы арнайы сыныптардың
параллельді жүйесі болды. 80-жылдардың соңынан бастап, арнайы білім
беру саласындағы мемлекеттің саясатындағы негізгі бағыт ретінде
интеграция алынды.
Нидерланд: Нидерланды үкіметі 90-жылдардан бастап, мүмкіндігінше
арнайы және жалпы білім беруді біріктіруге, интеграциялық
тұғырларды «Мектепке бірге барамыз» атты мемлекеттік Жоба арқылы
ендіруге тырысады, аталған жобаны мақсаты ретінде, жалпы білім
беретін мектеп жағдайында мүмкіндігі шектеулі балаларға
психологиялық-педагогикалық көмекті қамтамасыз ету; арнайы
мектептің оқушылар санын тұрақтандыру; ақыл-ойында кемісітіг бар
және психикалық дамуы тежелген балаларға арналған мектептің
санының өсуіне кедергі келтіру алынды. Нидерландыда, Бельгияның
Фламанд аймағындағыдай, арнайы мектептердің жүйесі жақсы дамыған,
бірқатар ғалымдар бұл деректі инклюзивті білім берудің дамыту үшін
күрделі кедергі болатынын атап көрсетеді.
Греция: Мүмкіндігі шектеулі балаларды қалыпты балабақшалар мен мектептерге
интеграциялау идеясы, Грецияда алғаш рет 1974 жылы ұсынылды. Алайда,
көптеген басқа елдермен салыстырғанда, интеграция үдерісін бастау туралы
шешім, педагогтар мен ата-аналардың қысымының нәтижесінде емес, соған сәйкес
заңнаманың пайда болуымен қабылданды. Елдегі интеграция үдерісі баяу
жүргізіледі, себебі:
Тірек-қимыл аппаратында бұзылуы бар балаларға арналған жай мектептерег
физикалық қолжетімділіктің мүмкін еместігі байқалады;
Диагностиканың кең қолжетімді тесттері мен дәстүрлерінің болмауы;
Педагогтар ерекше қажеттіліктері бар балалармен жұмыс әдісін меңгермеген;
Жергілікті билік ерте көмек беру мен интеграцияны аса қымбат деп,
қызығушылық танытпайды;
Қажетті қызмет түрлерін көрсететін орталықтар жетіспейді (физикалық
терапия, логопедия саласында, психологиялық көмек, құқықтық көмек және
т.б.).
Үндістан: 1986 жылы құрастырылған және 1992 жылы толықтырылған білім
туралы Ұлттық заң, көптеген кәсіпқойлар, бірқатар штат өкілдері мен басқа
қызығушылық танытқан адамдардың бірлескен күш-жігерінің нәтижесінде пайда
болды. Аталған бағдарламаның аясында, білім осы елдің барлық тұрғындарына
ұсынылуы керек. Заңның негізгі қағидалары білім алудағы және ерекше
қажеттіліктері бар адамдарға теңдей құқық пен мүмкіндік ұсынуда, кедергілерді
жобға бағытталған. Елдің көп тілдігін, оның діни, әлеуметтік-мәдени
ерекшеліктерін, сонымен бірге ұзақ ғасырлар бойы колония (бодан) ретінде
болудың салдарын ескерудің қажеттілігі атап көрсетіледі. Мүгедек балалар,
қыздар, ұлттық аз топтар мен шалғай аймақта тұратын балалар, қосымша зейін
аударуға мұқтаж балалар ретінде анықталды. Оқшауланған топтарға бірқатар
тайпалар мен ақсүйектер жатады.
Қорыта айтқанда университетте инклюзивті оқыту арқылы
барлық балалардың мұқтаждықтарын ескеріп, ерекше
қажеттіліктері бар балалардың білім алуын қамтамасыз
ететін жалпы білім үрдісін дамытуға болады. Бұл бағыт
арқылы мүмкіндігі шектеулі балаларды оқуда жетістікке
жетуге ықпал етіп, жақсы өмір сүру мүмкіншілігін
қалыптастырады. Сонымен қоса, инклюзивті оқыту үрдісі
студенттерді шынайы қарым - қатынас шеңберінде
тәрбиелеудің бастауы болмақ. Біз мүмкіндігі шектеулі
студенттерге білім бере отырып, оларды адамгершілікке,
ізгілікке, қайырымдылыққа тәрбиелей аламыз.
Назарларыңызға рахмет!
Оңтүстік Кореядағы білім жүйесінің артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?
Оңтүстік Корея орта білімінің ерекшелігі осында. Еліміздің жылда реформаға ұшырайтын, өзгерістен көз ашпайтын, министр тұрақтамайтын білім саласымен арасы жер мен көктей екені рас. Дегенмен, Үкіметтің кеңейтілген отырысында ең осал жерімізді тағы бір қозғаған Президент әлемдік үдерістерді ескеру керек екенін қадап айтты. Осы орайда Сеулдегі тілшіміз Владислав Цой Оңтүстік Корея орта білімінің несімен озық екенін зерттеп көрді.
Владислав Цой, тілші:
- Оңтүстіккореялық білім беру жүйесінің қазақстандық жүйеден басты айырмашылығы – мұнда балалар 11 емес, 12 жыл оқиды. Сондай-ақ Кореядағы мектептер сынып деңгейіне қарай үшке бөлінеді.
Мәселен бірінші сыныптан алтыншы сыныпқа дейінгі оқушылар бастауыш мектепте. Ортада жетіншіден тоғызыншы сыныпқа дейінгілер. Ал жоғары мектепте оныншыдан он екіншіге дейінгі оқушылар оқиды. Білім ошағында оқу бір ауысымда өтеді. Бірақ сабақтар таңғы 08:00-ден кешкі 17:00-ге дейін жалғасады. Арасында түскі үзіліс бар. Мектептегі оқыту әдістері әртүрлі. Оқушылары арасында үлкен бәсеке байқалады. Өйткені аумағы жағынан бұл ел Қазақстанға қарағанда 16 есе аз, ал халқының саны 51 миллионнан асады. Сондықтан баланы ақылы сыныптарға жібереді. Оның құны айына шамамен 100 доллар. Сонымен қатар ақылы секциялар да бар. Онда математика, мемлекеттік және шет тілі секілді негізгі пәндерді өтеді.
Екатерина О, Кенджу қаласындағы орта мектеп мұғалімі:
- Кейде балалар мектепке келіп ұйықтайды. «Сен неге сыныпта ұйықтап жатырсың" деп сұрасаң, «мен бәрін секцияда өткенмін, ішім пысты» деп жауап береді.
Екатеринаның айтуынша, Кореядағы оқулықтардың сапасы жоғары. Мектептегі пәндер саны өзгермейді. Кітаптардың мазмұны да сирек өзгереді. Тек бір партия өкілдерінен тұратын үкімет тарих оқулықтарының мазмұнын өзгерткен кезде жанжал болды.
Екатерина О, Кенджу қаласындағы орта мектеп мұғалімі:
- Оқулықтарда тек жалаң теория емес, сонымен қатар өмірден алынған мысалдар бар. Яғни, егер қандай да бір фигураның бір ауданын алып тастаса, бала осы білімді қолдану үшін өмірден мысал келтіреді.
Екатерина жұмыс істейтін мектепке ТМД елдерінен көптеген балалар оқиды. Ол шетелден келген оқушыларға корей мектебіне бейімделуге көмектеседі.
Екатерина О, Кенджу қаласындағы орта мектеп мұғалімі:
- Бізде Қазақстаннан келген бір қыз бар, ол математиканы басқа оқушыларға қарағанда жақсы біледі. Оның айтуынша, Кореяда өтіп жатқан сабақтарды ол 2 жыл бұрын оқыған екен. Яғни математикадан сағат саны көп болған. Оның бәрін түсіну, игеру оған өте қиын болыпты.
Кореядағы мектептерде оқыту жүктемесі төмен. Бірақ бәсеке жоғары. Сондықтан балалар секцияларға қатысуға мәжбүр. Кейде оларға түнге дейін оқу керек. Негізгі мақсат – орта мектептегі емтиханынан жоғары ұпай жинап, үлкен мектепке, кейінірек жоғарғы оқу орнына түсу. Университетке түсе алмау өмірдегі басты сәтсіздік ретінде қабылданады. Ал бұл жастар арасындағы суицидтің басты себептерінің бірі.
Инклюзивті білім берудің халықаралық тәжірбиесі
1. Инклюзивті білім берудің халықаралық тәжірбиесі.
1971 жылы Италияда ерекше қажеттіліктері
бар балаларды жалпы білім беретін мектепте
оқыту құқығы туралы бірінші Заң пайда
болады. 1977 жылы мұндай оқытуды
ұйымдастырудың белгілі нормативтерін
құрастырған Заң қабылданды:
- сыныптағы балалардың ең көп саны – 20;
- дамуында ерекшеліктері бар балалардың сыныптағы
ең көп саны – 2;
- мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдау бойынша
арнайы іс-шаралар, сыныптағы сабақтың мазмұнына
«енгізілген»;
- арнайы бағдарламалар бойынша оқитын сыныптар
қысқартылады;
- арнайы педагогтар қалыпты мектеп мұғалімдерімен
командаға бірігеді;
- педагогтардың екі категориясы сыныптың барлық
оқушыларымен өзара әрекетке түседі.
Қазіргі кезде мүмкіндігі шектеулі барлық балалардың 99%-ы жалпы білім беретін
мектепте оқиды.
Арнайы педагогтар мен мүмкіндігі шектеулі оқушылардың ресми арақатынасы – 1:4,
бірақ шынына келген бұл 1:2 болады.
1992 жылы шыққан Италияның жаңа заңы
16 мыңға жуық балалар арнайы (коррекциялық) мектептен жалпы білім беретін мектепке
ауыстырылды
10 мыңға жуық оқушы әдеттегі университеттерге қабылданды,
o 1997 жылы Италияда дискриминация туралы Заң қабылданды, содан кейін
ерекше қажеттіліктері бар 160 мың бала жалпы білім беретін мектептерге
ауыстырылды, олардың мыңға жуығының дамуында ауытқуы бар.
o 2003 жылы Италияның білім министрлігі мектептердің барлық директорларына
жұмыстан үздіксіз тренингке қатысуды міндеттейді, бұл тренингке қатысу өмірге
инклюзивті білім берудің ұлттық саясатын жетілдіру үшін қажет болады. Мұнда
жалпы білім беретін мектептің барлық мұғалімдеріне, жылына 40 сағат боп
белгіленген біліктілікті арттыру курсынан өту міндеттелді.
АҚШ-да 1875 жыл мен 1914 жылдары
міндетті мектепте білім беру енгізілді,
соған байланысты ақыл-ойы жетілмеген
балалар үшін және «мінез-құлқын
түзетуге болмайтын» балалар, саңырау
немесе физикалық мүгедек балалар үшін
сыныптар құрылды.
1975 жылы №94-142 Мемлекеттік заңы қабылданды, ол ерекше білім
алу қажеттіліктері бар балаларға келесі маңызды кепілдіктерді ұсынды:
- «минималды шектеулері бар ортада» білім беру;
- тегін және адекватты білім беру қызметі;
- әділетті және дискриминациясыз бағалау және қажетті құқықтық
қамтамасыз ету;
- жеке оқу жоспары.
1990-жылдары АҚШ-да мүгедектігі бар балаларға
жекелей оқыту принципі бар білім беру туралы заң
қабылданды.
Арнайы білім беру саласында жүргізілетін АҚШның қазіргі заманғы саясаты, жалпы білім беру және
арнайы білім беруді біріктіру ұсынысынан
құралады. Бұл біріктірудің үш негізгі тұғыры
ұсынылады:
1) «негізгі бағыт»;
2) «жалпы білім беру бастамасы»;
3) «енгізілу».
Алғаш рет «арнайы білім беру
қажеттіліктер» ұғымы елдің білім беру
жүйесіне қатысты 1978 жылы арнайы
комитеттің баяндамасында
құрастырылды
Арнайы білім беру қажеттіліктерін
ресми анықтау мен бағалау механизмі
мен процедурасының әрі қарай дамуы,
«Кодекс практики» (1994) арнайы
құжатында өзінің жалғасын тапты.
Қазіргі кезде осы саясаттың ортасында білім министрлігі 2004 жылы құрастырған «Каждый ребенок
важен» («Әрбір бала маңызды») құжат алынады. Бұл бағдарлама 2020 жылға қарай балалар арасындағы
кедейшілікті жоюға қабілетті және әрбір балаға толығымен өзінің әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін
алдын алу мен көмек түріндегі іс-шараларға бағытталған. Оның басты назарында – «әлеуметтік
эксклюзияға» қарсы күрес. Бұл бағдарламаның барлық балалар үшін бес маңызды нәтижесі мыналар:
- денсаулық;
- қауіпсіздік;
- өзін-өзі маңызды ету;
- өзінің тұлғалық әлеуетін жүзеге асыру;
- қоғамның пайдалы мүшесі болу шеберлігі және экономикалық әл-ауқат.
Швеция
Интеграцияға бағыт алу бұл елде 1969 жылы
басталды, бұл кезде Швецияда соған сәйкес
үкіметтік құжат пайда болды.
60-70-жылдары Швецияда, дамуы артта қалған
адамдарға арналған ірі интернататтар және
психиатриялық ауруханалар жабылды. 1980 жылы
Швеция дамуында ауытқуы бар балаларды
оқытуды ұйымдастырудағы тұғырлардың өзгерісін
тіркеген оқу жоспарын қабылдады.
1989 жылы орта білім туралы жаңа Заң
қабылданды, ал 1990 жылдан бастап –
коррекциялық педагогтарды оқытудың арнайы
бағдарламасы қайта қарастырылды.
1995 жылы
Стандарт 5 және 9 сыныптарды аяқтауда қол
жеткізілетін білімнің міндетті деңгейін ғана
береді.
1986 жылдан бастап Швецияда көруінде
бұзылуы бар балаларға арналған арнайы
мектептер жоқ, олардың барлығы тұрғылықты
мекен-жайы бойынша мектепке
интеграцияланған.
Бұл елдегі ерекше мұқтаждығы бар
балалардың көпшілігі, қарапайым сыныптарға
интеграцияланған.
Мұндай мектептерде олар 21-23 жасқа дейін
оқи алады
Франциядағы арнайы білім
. Дамуында ауытқушылығы бар балаларды жалпы
білім беру үрдісіне кірістіру 4 түрлі нұсқада жүзеге
асады:
1.Бала қарапайым мектеп бағдарламалары бойынша
білім алады, бірақ мектепте және одан тыс
оғанқосымша қызметтер ұсынылады (мысалы, емдеу
шаралары);
2.Бала қарапайым мектеп бағдарламалары бойынша
білім алып, қосымша күтімге ие болып, қосымша
арнайы бағдарламалар бойынша оқиды (мысалы, үй
тапсырмасын орындаудағы көмек);
3.Негізгі мектеп уақытында бала арнайы сыныпта
арнайы бағдарлама бойынша білім алады (әдетте, бұл
психикалық даму бөгелісі бар балалар). Басқа уақытта
ол қарапайым бағдарлама бойынша өзіменқұрдас
оқушылармен бірге оқиды.
4.Бала тек қана арнайы сыныпқа барып, онда арнайы
бағдарлама бойынша оқиды (әдетте, бұл ақыл-ойында
кемтарлығы бар балалар). Бірақ ол мектеп өміріне
тікелей қатысады.
Бүгінгі күні қажеттіліктері айрықша балалардың99% жалпы білім беретін
мектептерде оқиды. Қарапайым сыныпта мұғалімнен арнайы көмек
алу үшін бала дамуында ауытқушылығы бар деп тіркелген болу керек.
Тіркеу тек ата-ананың рұқсатымен және бір жылға ғана жүргізіледі,
мерзімі өткен соң арнайы көмекті ұзарту немесе тоқтату туралы
шешім қабылданады.
Ықпалдастық мәселесі орта мектептің жоғары сыныптарында
анық байқалады – ата-аналардың бір бөлігі қарапайым сыныпта
ауытқушылығы бар оқушылардың болуына қарсы, мұғалімдердің арнайы
дайындығы жоқ.
Италиядағы ықпалдастықты бұл мәселенің кең мағынасында шешілген деп
есептеуге болады. Алайда бұл мәселе бойынша жүйелі
орталықтандырылған мәліметтерді өңдеу болмағандықтан, білім берудегі
бұл ықпалдастықүрдісінің нәтижелері жайлы деректер аз.
7. Орта мектебі 중학교
Корей орта мектебінің 3 сыныбы бар (12-15 жас аралығы).
Сынып жетекшілері (담임선생님, тамим сонсэнним) өте маңызды рөл атқарады.
Ядро оқу бағдарламасы қалыптастырылады:
математикадан
корей және ағылшын тілдерін меңгерген
сондай-ақ, бірқатар нақты ғылымдар.
"Қосымша" пәндер мыналарды қамтиды:
түрлі өнер
дене шынықтыру
тарих
ханча (қытай иероглификасы)
этика
үй шаруашылығын жүргізу, экономика
компьютерлік сауаттылық сабақтар.
Инклюзивті білім берудің негізгі ұғымдары мен қағидалары
Инклюзивті білім беру дегеніміз-балалардың жас ерекшелігіне, жынысына, қимыл-қозғалыстық және ақыл-есінің жағдайына,әлеуметтік жағдайына қарамастан, сапалы білім алу, даму мүмкіндігін алу. Барлық балаларға мектепте және мектеп өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді.Оқушылардың тең құқықтарын анықтайды, ұжымның іс-әрекетіне қатысуға мүмкіндік береді. Адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді.
Инклюзивті оқытудың негізгі принциптері.
1.Адам құндылығы мүмкіндігіне қарай қабілеттілігімен, жеткен жетістіктерімен анықталады.
2.Әрбір адам сезінуге және ойлауға қабілетті.
3.Әрбір адам қарым-қатынасқа құқылы.
4.Барлық адам бір-біріне қажет.
5.Білім шынайы қарым-қатынас шеңберінде жүзеге асады.
6.Барлық адамдар құрбы-құрдастарының қолдауы мен достығын қажет етеді.
7.Әрбір оқушы үшін жетістікке жету-өзінің мүмкіндігіне қарай орындай алатын әрекетін жүзеге асыру.
8. Жан- жақты адам өмірінің даму аясын кеңейтеді.
Ерекше қажеттіліктері бар балалрды анықтау мәселесіне ерекше көңіл бөлінеді, білім беру ұйымы мен медициналық құжаттама негізінде жұмыс істейді. Бұл балаларды анықтау, сабаққа қатысу, мұғалімдердерден сұрау, балалардың ата-аналарымен жұмыс істеу негізінде жүргізіледі.
Ерекше қажеттіліктері бар балаларды анықтау келесі критерийлер арқылы көрсетуге болады:
2.Оқу дағдыларын біліктері мен білімдерін қалыптастыру қиындықтары.
3.Интеллектуалды дамуынан баланың артта қалуы.
4.Баланың қабілеттері мен мүдделері дәстүрлі жағдайда әлеуметтік бейімделудің асқынуына алып келетін әртүрлі көріністер.
5.Баланың мінез-құлқының тепе-тең болмауы.
6.Сөйлеудің кез-келген бұзылуының болуы.
7.Есту және көру тағы басқаға күдік келтіру.
Педагогикалық көмек 2 негізгі мақсатқа жетуге бағытталған:
1.Баланың интеллектуалды дамуына жағдай жасау.
2.Баланың әлеуметтік, эмоциялық дамуына,тұлғаның белсенділігіне,әуестігіне,қоршаған әлемге деген сеніміне, адамға мейірімді қарым-қатынас сияқты жағымды қасиеттерін қалыптастыруға жағдай жасау.Түзету-дамыту көмегінің басты бағыттарының бірі-ең алдымен әлеуметтік ортаның, атап айтқанда отбасының жағдайын жасау ,өйткені баланы тәрбиелеудің ең жақсы орны- отбасы. Бұл жерде ата-ананың білімі мен материалдық жағдайы үлкен роль атқарады.Сондықтан ең бірінші кезеңде ата-аналармен жылы қарым –қатынас орнатылады,кеңестер беріледі.
Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалардың өсуі мен қалыптасуы кезіндегі кездесетін қиындықтарды жеңе отыра,өздерінің кемістіктерінен қорсынбайтын,қоршаған ортаға қиналмай еніп кететін жеке тұлғаны қалыптастыру,ерік-жігер саласындағы ақауларды жою,танымдық қабілетерін толықтыру,білім қорын толықтыру,ортаға және мектеп жағдайына бейімдеу-дефектологтың міндеті.
Қазіргі таңда дамуында ауытқушылығы бар балалар көбеюде.Психофизикалық дамуында түрлі ауытқушылықтар жас балалар мен жасөспірімдер арасында көбейген.Осындай балаларда ауытқушылықтарының шамалы ғана түрі бар,ол назардың болмауы,эмоциялық аядағы бұзушылықтар, мінез-құлық арқылы көрініс береді, саладарынан түрлі іс-әрекеттер қалыптасып,баланың оқуына, әлеуметтік бейімделуіне қиындық келтіреді.Осылайша жас баланың дамуындағы әртүрлі ауытқуды бір жасқа дейін ерте анықтау мен түзету одан кейінгі пайда болуының алдын –алуға, баланың дамуын жоғарғы деңгейге жетуіне, мүгедектіктің алдын алуға мүмкіндік береді.Жас баланың дамып келе жатқан миы ересектермен салыстырғанда өте тиімді және тез дамиды, сонымен қатар дамуындағы ауытқушылықты түзетуге қабілетті аян, бірақ мұны түзете-дамыта оқыту арқылы ғана жеңуге болады.Интеллект дегеніміз- білім, оны меңгеру үшін қабілетін дамыту, мәселені шешуге пайдалана білу.осыған көмек беретін үш тәсіл бар: анасымен қарым-қатынас, қадағалау, зерттеу.
Осыған жету үшін ең басты қажеттілігі- баланың анасымен мықты қатынасы, үнемі араласуында.Баланың психикалық дамуына ең қажетті ең маңызды шарт болып табылатын ананың назары,қолдауы, еркелетуі, ана махаббаты.Егер бала тиісті қамқорлық көрмесе, қарым –қатынасы махаббатқа толы болмаса, онда ол балада сенімсіздік пен үрейлік, адамға деген күдіктілік пайда болады.
Қорытындылай келгенде алғашқы минутынан бастап баланың өмірінің қоршаған әлем туралы ақпарат одан арғы дамуына елеулі ықпалын тигізеді.Ақаулары бар балалар туа салысымен айналасындағы ата-анасының,туған туысының, дәрігерлердің жағымсыз әрекеттеріне кездеседі. Ересектер мұндай баланы көргенде үрейі мен аяушылығын жасыра алмайды. Осылардың бәрі балалардың толыққанды еместігін комплексінің дамуына кедергі етеді.Қоғамның мұндай балаларды басқа дені сау балалар сияқты тең қарағаны өте маңызды. Сондықтан да отбасы баласы үшін әлеуметтік байланыстарының ең алғашқы, ең ұзақ маңызды тіршілік көзі.
8. Жоғары мектебі 고등학교
Читайте также: