Нешінші сыныпта таби?ат?а экскурсия жасауды? ?лкен ма?ызы бар
Вы можете изучить и скачать доклад-презентацию на тему Таби?ат – бізді? анамыз, Таби?ат?а баламыз. Таби?атты ?ор?айтын, Біз. Презентация на заданную тему содержит 19 слайдов. Для просмотра воспользуйтесь проигрывателем, если материал оказался полезным для Вас - поделитесь им с друзьями с помощью социальных кнопок и добавьте наш сайт презентаций в закладки!
Презентации » Образование » Таби?ат – бізді? анамыз, Таби?ат?а баламыз. Таби?атты ?ор?айтын, Біз
Пожалуйста помогите, 30 баллов! Пожалуйста с переводом. - Сен таңертең нешеде тұрасың?
-.
- Таңертең жаттығу жасайсың ба?
-.
- Мектепке нешеде барасың?
-.
- Мектепке немен барасың?
-.
- Сабағың нешеде басталады?
-.
- Сабақтан нешеде шығасың?
-.
- Сабақтан соң не істейсің?
-.
- Кешке не істейсің?
-.
Ауыз екі сөйлеу стилінде тілдік ерекшеліктерін сақтай отырып мәтін құрастыр помогитее пожалуйстаа.
Білу 1 1. «Алып Ер Түңға» дастаны туралы не білдіңдер? 2. «Алып Ер Тұңға» дастаны қандай жырға жатады? 3. Дастанның басты кейіпкері кім? 4. Жырда қай … кезеңдегі оқиғалар сөз болады? 5. Жоқтау жырлары туралы не білесіңдер? 2 Түсіну 1. Неліктен Алып Ер Тұңғаның қазасы халықтың қабырға- сына қатты батты? 2. Батырдың елі үшін туған ер екенін қай жолдардан көруге болады? 3. Жырда халық заманы туралы не айтылған? 4. Жоқтау жырының басты идеясы не?Пж ДАЮ 100 БАЛЛОВ СРОЧНО НА ЗАВТРА
ЖАЗЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ Азыл 11-тапсырма. «Менің туған жерім» деген тақырыпта фотоколлан дайындаңдар. Оны сыныпта қорғаңдар. -тапс Он Ке ca е қы ЕСТЕ САҚТА! М … енің ауылым таудың етегінде орналасқан аулымды сағынамын
Білге қаған және Күлтегін бір-біріне кім болып келеді?
Ауыз екі сөйлеу стилінде тілдік ерекшеліктерін сақтай отырып мәтін құрастыр пожалуйста помогитее.
Саяхат саба? жоспары «Ту?ан ?лкедегі туризмні? маршрутты? ба?ыттары»
Туризм адамдарды? ?арым-?атынасын, танымды? ?абілетін арттырып, м?дениет пен ?нерді? дамуына, ел экономикасыны? ?ркендеуіне ?зіндік ?лесін ?осып, ел м?ртебесін ?лемге таныту?а м?мкіндік ту?ызады. Ел ішінде саяхат жасау ішкі (?лтты?) туризм; ал шетелге саяхат?а шы?у халы?аралы? (шетелдік) туризм; саяхат ма?сатына ?арай:экологиялы?, ойын-сауы?, танымды?, спортты? балалар туризмі; ?леуметтік ма?сатына ?арай: іскерлік (конгресс, ж?рме?ке), этникалы?, діни туризм болып б?лінеді. 1975 жылы Д?ниеж?зілік туристік ?йым (ДТ?) ??рыл?ан ол ?азір дан астам елді біріктіреді, о?ан ?аза?стан 1993 жылы м?ше болып кірді. ?аза? жеріндегі туризмні? тарихы ал?ы шарттары б.з.б. 3- мы?жылды?та ?алыптаса баста?ан ?лы Жібек жолыны? дамуы болып табылады. ?аза?станда ал?аш?ы туристік ?йым 1931 жылы ??рылып, оны? т?ра?асы ?. Жангелдин болды. 1993 жылы туризмді жетілдіру ма?сатында Мемлекеттік ба?дарлама ?абылданып, ?лы Жібек жолында?ы тарихи орталы?тарды жандандыру, т?ркі тілдес елдерді? м?дени ??ндылы?тарын ?ор?ау мен дамыту. Туризм инфра??рылымын жанарту м?селелері ж?не 2030 жыл?а дейін Туризмді дамыту жоспары белгіленді. 1998, 2000, 2001 жылы ?аза?стан Республикасыны? туризмге байланысты шы??ын за? жобаларында ел экономикасында туризмні? . ы?ты?, экономикалы? ж?не ?йымды? негістері ?арастырыл?ан.Туризм адамны? ашы? таби?ат жа?дайында болуы. Оны? жануарлармен, адамны? танымды?, ?ылыми, ?лкетанушылы? ?ажеттілігін ?амтамассыз ететін таби?ат ??былыстарымен ?зара ?серлесуі. ?ара?анды облысыны? «жасыл ж?регі» болып табылатын ?ар?аралы массивіні? ?демілігін са?тап ?алу ма?сатында ?лтты? парк ??рылды.
Таби?атпен байланысты ?йымдастыру ?шін ?лтты? парк 6 туристтік маршрут жасады?, оны? ішінде: жаяу, танымды? ж?не спортты? сауы?тыру сыпатында?ы маршруттар.Танымды? ба?ыт туристтерді? аса ?ызы?ты таби?ат территорияларымен, флора мен фауна ?кілдерімен, ландшафттармен,
Жалпы, таби?ат — тіршілік атаулыны? ??тты ?оныс-мекені, тіршілікті? т?леп ?суіне ?ажетті н?рі, жер бетіне к?рік берген с?ні.
Халы? ??ымында таби?ат деген с?з жер, а?, ту?ан жер, атамекен с?здерімен ?атар т?рады. Олай болса, б?гінгі саба?ымызда туризм туралы болма?.
Саяхат саба?ымызды туристік сапар?а шы?пас б?рын топты ?ауіпсіздік шараларымен таныстырып ?тейін.
Топты таныстыру, я?ни топта арнайы ?ызмет ететін балалар міндеттері
- Гид – Алдияр, Дархан
- Биолог – Айгерім, Айзада
- Зоолог – Н?рбол, Малика
- Д?рігер – санитар - Мадина
- Эколог – Дана, Ай?аным
- Тілші – Айым, Азамат
- Фотограф – Н?р?айдар, Мейірлен
1- гид (Алдияр): Мемлекеттік таби?ат ескерткіші «?ш ??гір кешені» жергілікті ма?ызы бар. ?ылыми ж?не м?дени–эстетикалы? ма?ыздылы?ына ие. Тау орманшылы?ы, 61-ші квартал. Жалпы ала?ы – 1,0 га. Кешен мемлекетті? ?ор?ауында. «?ш ??гір» туристтік маршруты Таби?ат м?ражайы (1983 ж. салын?ан) ар?ылы М?ліксай сайында орналас?ан таби?и ескерткіші болып табылатын «?ш ??гірге» - негізгі к?ру объектісіне ?теді. Аялдаманы ескергенде, маршрутты? ?ашы?ты?ы 12 км, уа?ыт ?за?ты?ы 1 са?. 20 мин. Со?па? 30-шы с?уірден 20-шы ?азан аралы?ында ж?мыс істейді. Маршрутты жаяу ж?не авток?лікпен ?туге болады.
Тапсырма №1: Азимут ар?ылы «?лкен тас ??гірге» жол табу.
2- гид (Дархан) : «?лкен палата тас ??гірі» мемлекеттік таби?ат ескерткіші.
Мемлекеттік таби?ат ескерткіш жергілікті ма?ызы бар. ?ар?аралы ?аласы ??рыл?аннан бергі (1824 ж.) «жылнамасы» болып есептелетін кішігірім ??гір.
Тау орманшылы?ы, 61-ші квартал. Жалпы ала?ы 0,1 га.
Кешен мемлекетті? ?ор?ауында.
Тапсырма №2 Орман ішінде ?алай от жа?у?а болады?
1- гид (Алдияр): ?ар?аралы мемлекеттік ?лтты? таби?и паркіні? Тасб?ла? шат?алында ірге тасы 1983 жылы ?алан?ан «Таби?ат м?ражайы» орналас?ан. М?ражай екі ?абаттан, 5 демонстрациялау залдарынан т?рады М?ражайды? ??рылысында к?сіпорынны? ж?мыскерлері а?ашпен ж?мыс істеуді? жо?ар?ы шеберліктерін к?рсетті. М?ражайды? ою - ?рнектерінде ?лтты? орнаменттер к?ріністерін тапты. М?ражай ?имараты бір шеге ?олданылмастан т?р?ызылынды. (М?ражайды? жанында аума?ы 82 га зоологиялы? вольер ?йымдастырыл?ан.
Тапсырма №3 ?М?ТП территориясында кездесетін жануарлар т?рлерін ата. Жерсі?дірілген жануарлар т?рлері.
2- гид (Дархан): Бассейн таби?и су ?оймасы (к?лі). Таби?ат ескерткіші, бірегей геологиялы? ??рылым. К?л, ?ара?ай орманымен ?оршал?ан те?із де?гейінен 1200 метр биіктікте орналас?ан. К?лемі 0,14 га. Жа?асы тік келген, ?зынша т?ртб?рышты таста?ы су айдыны болып табылады.
Бассейн к?лі ?ар?аралы ?аласынан солт?стік-батыс?а ?арай 4,5 ша?ырымда орналас?ан. О?ан «Тас ертегісі» маршруты бойынша жетуге болады. Бассейнге дейін тек жаяу жетуге болады, аялдаманы есепке ала отырып, маршруттын ?за?ты?ы 4 са?ат?а созылады. Маршрутпен к?ктем, жаз, к?з жыл мезгілдерінде ?ту о?тайлы. ?ыс уа?ытында ?ар ?алы?ды?ынан ?ту ?иынды??а со?ады.
Тапсырма №4 Ал?аш?ы медициналы? к?мек к?рсету.
1- гид (Алдияр) «Шайтанк?л а?ыздары», ба?ыты бойынша: туристік - экскурсиялы?. ?оз?алу т?рі бойынша: аралас (жаяу, автомобильді). ?рекет уа?ыты: маусымды?. ?йымдастырылу формасы: топты?, жекеше. ?ашы?ты?ы 7 ша?ырым, ?зы?ты?ы 3 са?ат. Со?па?ты? маршрутты? ?ызмет к?рсету мерзімі: с?уірді? 15-нен, ?арашаны? 1-не дейін. Маршрут орман ал?абы ар?ылы те?із де?гейінен 1200 метр биіктікте орналас?ан Шайтанк?л к?лі таби?и ескерткішіне алып барады. Орталы? ?аза?станны? бірден бір ?сем к?лдеріні? бірі. ?ылыми ж?не м?дени–эстетикалы? ма?ыздылы?ына ие.
Сергіту с?ті: «?ара ж?шік»
Тапсырма №5 ?М?ТП территориясында кездесетін ?сімдіктер саны, эндемик, реликті ?сімдіктер, «?аза?станны? ?ызыл кітабына» енген ?сімдіктерді ата?дар.
2- гид (Дархан): Самал к?л
1- гид (Алдияр) : Жиренса?ал ?ар?аралы ?аласынан о?т?стікке ?арай 10 км жерде. Е? биік жері 1403 м. ?зынды?ы солт?стік-шы?ыстан о?т?стік-батыс?а ?арай 10 км-ге созылып жатыр, енді жері 5 км. Жиренса?ал туристік ж?не спортты? нысан. Орта??ы ж?не жо?ар?ы тас ?мір гранитоидтарынан т?зілген. Беткейлері ??зды, сай-жыралармен аз тілімденген. Тау етегін ?ара топыра? жап?ан. Баурайында ?ара?ай,арша, ?ара?айлы-?айы?ды ормандар, т?рлі б?талар, ?р т?рлі шал?ындар ?седі.
Тапсырма № 6 ?р т?рлі ситуациялы? жа?даяттар кезіндегі жол табу жолдары.
1- гид (Алдияр) «?лкен к?л» ?ар?аралы ?аласынан о?т?стік-шы?ыста 2,5 км жерде, ?ар?аралы тауларыны? арасында?ы сопа?ша ?азанш. ырда, Жауырто?ай тауыны? солт?стік етегінде орналас?ан. Абсолюттік биіктігі 824,7 м. Ауданы 2,23 км2, ?зынды?ы 2,3 км, енді жері 1,5 км, жа?алы? сызы?ыны? ?зынды?ы 6,3 км. Су жиналатын алабы 24 км2, таулы, жартылай ?ыл?анды орман ?скен. Е? тере? жері 4,6 м, орташа тере?дігі 3 м. К?л суы к?ктемгі ?ар ж?не жер асты суымен толы?ады. Жазда т?пкі суыны? температурасы жо?ар?ы ?абатыны? температурасынан екі есе т?мен болады. Де?гейіні? жылды? ауыт?уы 1 м-ге жетеді: с?уірде жо?ары, тамызда т?мен. К?ктемде ?ар еріген кезде к?лді? біраз суы ?ара?зек ?зеніне а?ып шы?ады. Суы аш?ылтым, аздап кермектеу. Химиялы? ??рамы жа?ынан гидрокарбонат класыны? натрий тобына жатады. Суында фтор. О?т?стік жа?алауы таулы, биік (1113 м), бас?а жа?алары жайпа?. Шы?ыс жа?асында биік ?алы? ?амыс ?седі. К?лде алтын ж?не к?міс м??ке балы?ы мекендейді.
Экспо туралы макетті ?ор?ау.
Ж?ру т?ртібі: а? ?а?аз?а ?ол суретін саласыздар, я?ни ?р сауса? ба?алау белгісін к?рсеті:
«Бас барма?» - Б?л супер! Ма?ан ?те ?нады.
?орытынды. (тілші с?зі) Территория ?уандалалы таби?и – климатты айма?та орналас?ан. Біршама б?лігі ормансыз, таби?и кешендік ж?не жайылымды? жерлерден т?рады. Парк территориясында Орталы? ?аза?станда ?шырасатын ?сімдіктер т?рлеріні? 80% жуы?ы ?седі.
«Таби?ат – сені? ?з ?йі?»
Т?рбие са?атыны? та?ырыбы: «Таби?ат – сені? ?з ?йі?»
Ма?саты: 1)О?ушыларды таби?атты с?йе білуге, аялай білуге ?йрету. Оларды таби?ат ?ажайыптарымен ж?не таби?ат ??пиялары туралы ма?л?маттармен таныстыру. ?з еліні?, жалпы адамзат таби?атын ?ор?ай білуге да?дыландыру.
2)Балаларды? «таби?ат» «?ам?орлы?» ??ндылы?тары туралы т?сініктерін ке?ейту.
3)Экологиялы? т?рбие беру.
Міндеттері:
- таби?атпен адам ?йлесімділігі: оны? адам ?міріндегі ма?ыздылы?ын т?сіндіру:
- таби?ат?а ?ам?ор бола білуге іскерліктерін дамыту;
- таби?ат?а, ?сімдіктерге к?тіммен ?арау?а т?рбиелеу;
К?рнекілігі: Таби?атты? ?демілігі- адам жаныны? тазалы?ы В.А.Сухомлинский,
слайд
Т?рбие са?атыны? т?рі: пікірлесу.
?дісі: ой ?оз?ау
Т?рбие са?атыны? ?тілу барысы:
I. Ой ашу.
- Таби?ат деген не?
- Таби?атта ?андай ?ажайыптар бар деп ойлайсы??
- Таби?ат ??пиялары дегенге ?алай т?сінесі??
II. Ой ?оз?ау.
Таби?ат мені? ?з ?йім, таби?ат пен адам бір - бірінсіз ?мір с?ре алмайды. Таби?атта?ы барлы? ?згерістер адам ?шін ?лкен жа?алы?. Адам таби?ат ??пияларын ?лі зерттеп бол?ан жо?. Таби?ат тылсым д?ние. Бір с?т к?з алдары?а елестетіп к?рі?дерші, биіктеп ?шып барасы?, алыс?а к?теріліп биіктеп барып, бос ке?істікке келді?, ?андай к?йде болар еді??
Еште?е жо?, тек ?ана бос ке?естікте ?алы?тап ?шып ж?ресіз. Сен м?ндай жерде т?р?ы? келер ме еді? ?рине, т?рмас еді?.
Жер планетасынан ас?ан с?лу таби?ат жо?. Таби?атта керек емес н?рсе болмайды, барлы?ы да бір - біріне ?ажет, ?рі керек н?рсе. Сонды?тан адам таби?атсыз, таби?ат адамзатсыз к?н к?ре алмайды. Осы таби?атты ?ор?ау керек дейміз, ?алай ?ор?ау?а болады?
О?ушылар пікірін ты?дау:
(Суды ?немдеп пайдалану, а?аштарды сындырмау, ??стар?а тимеу, ж?мырт?асын алмау, дала а?дарына тиіспеу сия?ты м?селелер ж?нінде пікірлесу)
- Балалар, таби?атты а?, ??старсыз елестетіп к?рі?дерші. ??сты? сайра?ан ?ні жо? жерде, жан-жануарларды? ?айна?ан тіршілігі жо? жерде таби?ат с?лу болма? емес. Оларды? да адамдар?а ?йретері мен о?ындырары мол. Сонды?тан таби?атты? с?ні бол?ан, тіршілікті жандандыр?ан а?, ??старды? таби?ат?а бізге берген сыйы деп т?сініп, олар?а ?ам?ор болумыз керек.Балалар, енді «жер», «су», «ауа», «?сімдік» атты топтар?а б?лініп, оларды? адам?а пайдасы ж?не адамны? олар?а тигізер пайдасын ??гімелейміз.
1-тапсырма: таби?атты? адам?а пайдасы:
2-тапсырма: адамны? таби?ат?а пайдасы.
«Жер» тобы: 1. Біз адам?а нан, жеміс-жидектер береміз. Адам бізді? ?ойнауымыз?а т?рлі да?ылдар егеді.Біз ол да?ылдарды жомарт ?олымызбен молынан ?айырамыз. Бізді? ?ойнауымызда ?рт?рлі жеміс,а?аш, ш?п ?сіп жетіледі. ?аншама а?-жануарлар, адамдар тіршілік етеді. Осылайша адамдар бізбен жомартты?ты, дар?анды?ты ?йренеді.
2.Адамдар жер-анамызды ?ашаннан бері аялап келеді. ?ойнауынан шы?ып жат?ан байлы?ын пайдаланып ?ана ?оймай оны? тазалы?ына к?п м?н берген. Жерді анамыз деп ?адірлеп отыруды ?здеріне міндет санайды.
«Су» тобы: 1. Біз барлы? адамдар?а, тірі жан?а тіпті таби?ат?а тазалыы? сыйлаймыз. Г?лдер мен а?аштары жай?алып ?суі ?шін жасыл желекке н?р береміз. Ш?лдегенге сусын боламыз. Шарша?анны? денесін сергітерміз. Бізді? ар?амызда жай?ала ?скен г?лдер мен ?сімдіктер адам?а с?лулы? сыйлайды.
2. Адамдар суды? ?адірін да?сы біледі.Су к?здеріні? таза болуына, б?ла?, бастауларыны? ма?ы бітеліп тынысы тарылмауына ?з ?лестерін ?осады. Су к?здерін ашып ?ана ?оймай ол жерлерге а?аш егіп, г?л егіп к?ркейтеді.Адамдар суды ?немдеп пайдалануы да ?мыт?ан емес.
«Ауа» тобы: 1.Адамны? жа?сы демалып, д?рыс тыны?уына ауаны? пайдасы мол. Айналада?ы жан-жануарлар да, ?сімдіктер де, адамдар да ауасыз тіршілік ете алмайды.
2. Адам баласы ауаны? ?з денсаулы?ы ?шін керек екенін біледі. Сол ?шін де ауаны? таза болуына, улы заттармен б?зылмауына к?п м?н береді. Ауаны таза са?тайын ?сімдіктерді де к?п егіп к?тімге алады.
«?сімдік» тобы: 1.Адамдар ?сімдікті? ар?асында таза ауамен дем алады. ?сімдіктер адам?а ?демілік, с?лулы? сыйлайды. Т?рлі г?лдерді бір-біріне сыйлап, адамдар бір-біріні? к??іл к?йлерін к?тереді.
2. Адамдар ?сімдіктерді??здеріне таза ауа сыйлайтынын, ?демілік сыйлайтынын жа?сы т?сінеді.Оларды?кейбір т?рлеріні? д?рілік, емдік ?асиеттеріні? барын біледі. Сонды?тан ?р адам баласы ?сімдіктерді к?тімге алып, жа?сы ?суіне жа?дай жасайды.
Міне, балалар, таби?ат дегеніміз-а?, ??с, ?сімдік,тау, тас, ?зен, к?л.Оларды? барлы?ы Таби?атты? бізге берген сыйы.Енді балалар, мына ??гімені ты?дап к?релікші…….
III Ой - тол?аныс.
Сен таби?атты ?алай ?ор?ар еді??
- Таби?атты к?ркейту ма?сатында ?андай шаралар ат?арар еді??
- Таби?ат ?рбір адамны? ?йі, ендеше оны ?р?ашан ?ор?ап ж?рейік, таза етіп, с?лу к?йінде са?тай білейік. Ол ?шін сендер к?нбе-к?н мектепке келгенде, ?йлері?е ?айт?анда жолда сын?ан а?аш к?рсе?дер ж?ндеп, ?ша алмай ж?рген ??с болса, оны? жарасын жазып к?мектесіп ж?рі?дер. Еш?ашанда таби?ат?а жаманды? жасау?а болмайды.
Себебі: таби?ат ?зіне жасал?ан жаманды?ты ешуа?ытта кешірмейді. Сонды?тан таби?ат?а бар ?олымыздан келген жа?сылы?ымызды жасап ж?рейік.
Таби?ат сен тіршілік т?нып т?р?ан,
Сен- К?нсі? к?терілген к?ліп.
Сен-к?лсі?, сен- ормансы?,сен-б?лб?лсы? ?ырдан,
Адам?а с?лулы?ты шын ??тыр?ан.
Просмотр содержимого документа
««Таби?ат – сені? ?з ?йі?»»
Тәрбие сағатының тақырыбы: «Табиғат – сенің өз үйің»
Мақсаты: 1)Оқушыларды табиғатты сүйе білуге, аялай білуге үйрету. Оларды табиғат ғажайыптарымен және табиғат құпиялары туралы мағлұматтармен таныстыру. Өз елінің, жалпы адамзат табиғатын қорғай білуге дағдыландыру.
2)Балалардың «табиғат» «қамқорлық» құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту.
3)Экологиялық тәрбие беру.
- табиғатпен адам үйлесімділігі: оның адам өміріндегі маңыздылығын түсіндіру:
- табиғатқа қамқор бола білуге іскерліктерін дамыту;
- табиғатқа, өсімдіктерге күтіммен қарауға тәрбиелеу;
Көрнекілігі: Табиғаттың әдемілігі- адам жанының тазалығы В.А.Сухомлинский,
слайд
Тәрбие сағатының түрі: пікірлесу.
Әдісі: ой қозғау
Тәрбие сағатының өтілу барысы:
I. Ой ашу.
- Табиғат деген не?
- Табиғатта қандай ғажайыптар бар деп ойлайсың?
- Табиғат құпиялары дегенге қалай түсінесің?
II. Ой қозғау.
Табиғат менің өз үйім, табиғат пен адам бір - бірінсіз өмір сүре алмайды. Табиғаттағы барлық өзгерістер адам үшін үлкен жаңалық. Адам табиғат құпияларын әлі зерттеп болған жоқ. Табиғат тылсым дүние. Бір сәт көз алдарыңа елестетіп көріңдерші, биіктеп ұшып барасың, алысқа көтеріліп биіктеп барып, бос кеңістікке келдің, қандай күйде болар едің?
Ештеңе жоқ, тек қана бос кеңестікте қалықтап ұшып жүресіз. Сен мұндай жерде тұрғың келер ме еді? Әрине, тұрмас едің.
Жер планетасынан асқан сұлу табиғат жоқ. Табиғатта керек емес нәрсе болмайды, барлығы да бір - біріне қажет, әрі керек нәрсе. Сондықтан адам табиғатсыз, табиғат адамзатсыз күн көре алмайды. Осы табиғатты қорғау керек дейміз, қалай қорғауға болады?
Оқушылар пікірін тыңдау:
(Суды үнемдеп пайдалану, ағаштарды сындырмау, құстарға тимеу, жұмыртқасын алмау, дала аңдарына тиіспеу сияқты мәселелер жөнінде пікірлесу)
- Балалар, табиғатты аң, құстарсыз елестетіп көріңдерші. Құстың сайраған үні жоқ жерде, жан-жануарлардың қайнаған тіршілігі жоқ жерде табиғат сұлу болмақ емес. Олардың да адамдарға үйретері мен оғындырары мол. Сондықтан табиғаттың сәні болған, тіршілікті жандандырған аң, құстардың табиғатқа бізге берген сыйы деп түсініп, оларға қамқор болумыз керек.Балалар, енді «жер», «су», «ауа», «өсімдік» атты топтарға бөлініп, олардың адамға пайдасы және адамның оларға тигізер пайдасын әңгімелейміз.
1-тапсырма: табиғаттың адамға пайдасы:
2-тапсырма: адамның табиғатқа пайдасы.
«Жер» тобы: 1. Біз адамға нан, жеміс-жидектер береміз. Адам біздің қойнауымызға түрлі дақылдар егеді.Біз ол дақылдарды жомарт қолымызбен молынан қайырамыз. Біздің қойнауымызда әртүрлі жеміс,ағаш, шөп өсіп жетіледі. Қаншама аң-жануарлар, адамдар тіршілік етеді. Осылайша адамдар бізбен жомарттықты, дарқандықты үйренеді.
2.Адамдар жер-анамызды қашаннан бері аялап келеді. Қойнауынан шығып жатқан байлығын пайдаланып қана қоймай оның тазалығына көп мән берген. Жерді анамыз деп қадірлеп отыруды өздеріне міндет санайды.
«Су» тобы: 1. Біз барлық адамдарға, тірі жанға тіпті табиғатқа тазалыық сыйлаймыз. Гүлдер мен ағаштары жайқалып өсуі үшін жасыл желекке нәр береміз. Шөлдегенге сусын боламыз. Шаршағанның денесін сергітерміз. Біздің арқамызда жайқала өскен гүлдер мен өсімдіктер адамға сұлулық сыйлайды.
2. Адамдар судың қадірін дақсы біледі.Су көздерінің таза болуына, бұлақ, бастауларының маңы бітеліп тынысы тарылмауына өз үлестерін қосады. Су көздерін ашып қана қоймай ол жерлерге ағаш егіп, гүл егіп көркейтеді.Адамдар суды үнемдеп пайдалануы да ұмытқан емес.
«Ауа» тобы: 1.Адамның жақсы демалып, дұрыс тынығуына ауаның пайдасы мол. Айналадағы жан-жануарлар да, өсімдіктер де, адамдар да ауасыз тіршілік ете алмайды.
2. Адам баласы ауаның өз денсаулығы үшін керек екенін біледі. Сол үшін де ауаның таза болуына, улы заттармен бұзылмауына көп мән береді. Ауаны таза сақтайын өсімдіктерді де көп егіп күтімге алады.
«Өсімдік» тобы: 1.Адамдар өсімдіктің арқасында таза ауамен дем алады. Өсімдіктер адамға әдемілік, сұлулық сыйлайды. Түрлі гүлдерді бір-біріне сыйлап, адамдар бір-бірінің көңіл күйлерін көтереді.
2. Адамдар өсімдіктердіңөздеріне таза ауа сыйлайтынын, әдемілік сыйлайтынын жақсы түсінеді.Олардыңкейбір түрлерінің дәрілік, емдік қасиеттерінің барын біледі. Сондықтан әр адам баласы өсімдіктерді күтімге алып, жақсы өсуіне жағдай жасайды.
Міне, балалар, табиғат дегеніміз-аң, құс, өсімдік,тау, тас, өзен, көл.Олардың барлығы Табиғаттың бізге берген сыйы.Енді балалар, мына әңгімені тыңдап көрелікші…….
III Ой - толғаныс.
Сен табиғатты қалай қорғар едің?
- Табиғатты көркейту мақсатында қандай шаралар атқарар едің?
- Табиғат әрбір адамның үйі, ендеше оны әрқашан қорғап жүрейік, таза етіп, сұлу күйінде сақтай білейік. Ол үшін сендер күнбе-күн мектепке келгенде, үйлеріңе қайтқанда жолда сынған ағаш көрсеңдер жөндеп, ұша алмай жүрген құс болса, оның жарасын жазып көмектесіп жүріңдер. Ешқашанда табиғатқа жамандық жасауға болмайды.
Себебі: табиғат өзіне жасалған жамандықты ешуақытта кешірмейді. Сондықтан табиғатқа бар қолымыздан келген жақсылығымызды жасап жүрейік.
Иә, балалар, құстардыда қорғай біліңдер.Қыста бүрісіп отырған торғайларға жем шашуды ұмытпаңдар. Өйткені олар сендердей қамқор достарына сеніп, қыста қалады емеспе? Ал көктемде ұшып жететін жыл құстары шаршасада сендерге сеніп, сендерді сағынып алыстан ұшып келеді. Оларғада ұя жасап, жемшашар әзірлеп күтіп алыңдар.
Табиғат сен тіршілік тұнып тұрған,
Сен- Күнсің көтерілген күліп.
Сен-көлсің, сен- ормансың,сен-бұлбұлсың қырдан,
Адамға сұлулықты шын ұқтырған.
Ашы? саба? "Ауаны? ма?ызы"
Ма?саты:
1. Ауаны? адам ?міріндегі ма?ызы, оны ?ор?ау туралы о?ушыларды? білімдерін ?алыптастыру.
2. Д?ние танымын, ой-?рістерін, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын дамыту.
3.Салауатты ?мір салтына, таби?атты ?ор?ау сезіміне т?рбиелеу.
Т?рі: Аралас саба?
?діс-т?сілдері: т?сіндіру, ?зіндік ж?мыс, топпен ж?мыс, шы?армашылы? ж?мыс
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.1. Жылулы? ше?бері
?ол ?стасып б?ріміз
Шуа? шаш?ан к?ндей боп
2.О?ушыларды 3 топ?а б?лу, атауларымен таныстыру, ?ран айт?ызу.
І топ « С. ар » тобы
?раны: Білім алып б?гін алтын ?яда
Ерте? ?лі шары?таймыз ?ия?а!
ІІ топ «Жас?ыран» тобы
Жер бетінде адам ?мір ?ткізер
Бар н?рсеге білім ?олды жеткізер
ІІІ топ « Жас?лан » тобы
Бар ізгілік тек білімнен алынар
Біліммен аспан?а жол салынар
3. ?ызы?ушылы?ын ояту.
Адам баласына е? ?ажетті жа?дайларды еске т?сіру. Ж?мба? шешу
Жылт-жылт еткен, Жырадан ?ткен. Су
Бар ма,жо? па оны аны? білмейсі?
Ол жо? жерде ?мір с?ріп ж?рмейсі??(ауа)
Ауа деген не? ?р топтан о?ушылар ауа жайлы ойларын айту
1 топ: Адам ?мірі мен оны? шаруашылы? ?рекетінде таза ауаны? алатын ма?ызы
ерекше. Адам бір т?улікте шамамен 1 кг. тама? ішеді, 2 литрдей су
ішеді, ал одан ?лде?айда к?п м?лшерде, шамамен бірнеше мы? литр,
немесе 25 кг-дай ауа ж?тады.
2 топ: Егер ауа болмаса, ?уе ?атынасы, ?йді жылыту, бас?а да к?птеген адам ?мірі
?шін ?ажетті жа?дайлар болмас еді.
Мысалы, жанып т?р?ан шыра?ты? ?стін ста?анмен жаба ?ойса?, шыра? ста?анны?
ішіндегі ауа біткенше жанады да, с?ніп ?алады. Я?ни, ауа тек ?ана дем алу ?шін
емес, а?аш, к?мір, м?най ?німдері, газ т.б. денелерді? жануы ?шін де ?ажет.
3 топ: Адам тама? ішпей бірнеше апта, су ішпей-бернеше к?н шыдай алады.
Ал ауасыз тек бірнеше минут ?ана ?мір с?руі м?мкін. Сол себепті де халы?та:
"Ауадай ?ажет" деген на?ыл с?з бар.
Ауа-?мір тіршілігі дедік, сол ауаны? ?андай ?асиеттері бар? Мына бір
?ле? шума?ына назар аударайы?:
К?зге к?рінбейтін газ.
Бізді ?уеде ?ал?ып
?оршап т?ратыны рас.
Емен мен самырсын а??ы?ан.
Иісіне жаны? бал?ы?ан.
Жазда жылы леп болып,
?ыста дірдек ?а?тыр?ан.
Онсыз бізге ?мір жо?,
Таза ауа?а жаны? то?.
?асиеттері: к?зге к?рінбейді т?ссіз
ауа иіссіз д?мсіз
Сонымен ?атар біз ауаны? келесі ?асиеттерін
т?жірибелер ар?ылы білгенбіз. Олар: сы?ылады, жылуды са?тайды, отты жан?ызады.
?р топ?а сурет беріледі сол сурет бойынша ауаны? ?асиеттерін д?лелдеу
1 топ: доп суреті
2 топ: ?йнек суреті
3 топ: от суреті
О?улы?пен ж?мыс. Та?ырыпты о?ушылар?а тізбектей о?ыту
Б?гін біз сендермен жа?а с?здермен танысамыз олар: акваланг ж?не батискаф
Акваланг-су астында ж?зетін адамдарды? тыныс алу ?шін арнайы, ішіне ауа толтырыл?ан аппарат.
Батискаф-тере? м?хиттарда?ы су астын зерттеуге арнал?ан арнаулы аппарат.
2) Б?гін біз сендермен ауаны? ластануы ж?не оны ?ор?ау ж?нінде ??гімелеп, ?з ойымызды орта?а саламыз. /та?ырыпты т?сіндіру/
3) Ауаны? ластануы: таби?и ж?не жасанды болып екіге б?лінеді.
4) Сурет бойынша т?сіндіру.
Ормандар ?ртенгенде к?п газдар ?шады. ?сімдіктер иен жануарларды? ?алды?ы шірігенде т?зілетін газдар да ауа?а тарайды. ?зен-к?лдерді? тартылуы, жауынны? аз т?суі, ш?лді айма?ты? к?беюі-м?ны? б?рі таби?и ластану?а жатады.
Ал м?найды? т?гілуі, ?ндіріс ?алды?тары мен ?о?ыстарды? к?беюі, зауыт, фабрикаларды? ?ала?а жа?ын орналасуы б?лар адам ?рекетінен ластану?а жатады екен. Ормандарда 400 жыл ?мір с?ретін а?аштар ?алаларда 50-80 жыл ?ана ?мір с?реді.
Ауа?а тарайтын кездейсо? заттарды? к?беюінен ауа ?абаты ?зін-?зі тазалай алмайды.Оны ?ор?ау керек.Зауыттар?а арнайы тазарт?ыш ?ондыр?ылар орнатылады.Машиналардан шы?атын т?тін жолына с?згі ?ояды.
Ауаны тазартуды? е? тиімді жолы—к?галдандыру. Б?л іске ?зі? де ?осыла аласы?.
Видео?а ?арап о?ушыларды билету
М??алім: Бір атайды? ?ш баласы болыпты. Бір к?ні атай ?ш баласыны? алдында ??лап ?алыпты. Балалары ?ор?ып кетіп ?асына келгенде: «Таза ауа жетпей жатыр» - депті. Сонда ?лкен ?лы: «Онда терезені ашайы?, ауа кірсін»- депті. Сонда атай: «Даланы? да ауасы таза болмай т?р ?ой»- депті. Сонда кіші баласы: «Сонда ауа ?алай ластанады?»- депті. Енді біз сол с?ра??а алдымызда т?р?ан ?а?аздар?а бір ауыз с?збен жазып, ?р?айсысымыз ?з тобымызды? т?сына жапсырайы?.
Таби?атты, ауаны ?ор?ауды? бір т?рі к?галдандыру дедік, ендеше бізді? ?сем таби?атымызда орман ерекше орын алады екен.Сол орман жайлы білетіндерінді орта?а салайы?.
«Зейінді болса?, тез ойлан!» айдары бойынша
І топ: Орман а?аштарыны? аттары
ІІ топ: Орман а?аштары кесілгеннен кейін таби?атта ?андай ?згерістер болады?
ІІІ топ: Орман а?аштарыны? тигізер пайдасы ?андай?
/?р о?ушы жауабын жазып, та?тада?ы сызбаны? ішіне ?з тобыны? т?сына жауаптарын жапсырмалайды/
?р топтан бір о?ушы шы?ып, ?з тобыны? ойын дауыстап о?ып, келесі топты? пікірін алады.
1. Орман а?аштары: ?ара?ай, май?ара?ай, шырша, бал?ара?ай, самырсын, а?аш, б?та, ш?птесін ?сімдіктер, м?к, ?ына, орманда?ы а?аштарды? арасында жидектер мен са?ырау??ла?тар ?сіп, ?нім береді.
2. Орман а?аштары кесілгеннен кейін ?андай ?згерістер болады? - Орман жойылады - Ауа ластанады - А?аштар ?урайды
3. Орман а?аштарыны? тигізер пайдасы ?андай? - Ауа тазарады - Орман г?лденеді - Ту?ан жер к?ркейеді
М??алім: Сонда атай балаларына: «Ауа ластан?ан екен. Ал енді сол ластан?ан ауаны? зияны мен оны тазартуды? жолы ?андай?»-деп с?райды. ?ш баласы да ойланып ?алады. Енді біз олар?а к?мектесейік.
Ма?саты: о?ушыларды іздене білуге ?йрету
Шарты: ?ш топ?а арнап м??алім суреттерді балаларды? ?з ?алауларымен таратады. ?р о?ушы сол берілген суретке ?атысты ауаны тазалауды? жолын табуы тиіс. М??алім: Осылайша балалары ?келеріне ауа жайлы барлы?ын айтып бол?аны сол екен, атай: «Ма?ан енді сол таза ауа жетпей жатыр?ан жо? па? Сол таза ауа ?айда болады екен?»-дейді. Балалары та?ы ойланып ?алады.
Балалары да сендер сия?ты таза ауаны? тауда, к?галда, орманда, су жа?асында болатыны айтты.
Балалары таза ауаны? ?айда бар екенін білген со?, атайды ауыл сыртында?ы тауды? етегіндегі ??стары сайра?ан то?ай ішіндегі, суы шипалы м?здай, м?лдір б?ла? жа?асына дем алу?а апарыпты. Балаларына риза бол?ан атай: «Естері?де болсын.»-деп а?ыл айт?ан екен. Сол а?ылын ?азір біз ?зіміз тауып к?рейікші.
?йден дайындап келген таби?атты ?ор?ау жайлы та?па?тарымызды айтайы?шы.
Таби?атты? тарылтпайы? м?лдір таза тынысын,
П?к таби?ат, ?р ж?ректі? тамылжы?ан жырысы?,
Ей, адамзат, а?ыл?а сал, ?атыгездік жасама,
?зі? да?ы содан ту?ан, таби?атты? ?лысы?.
Кешкілік пе, к?ндіз бе?
?сіп т?р?ан г?лді ?збе.
Ту?ан жерді дала?а,
Таста?алы ж?рміз бе?
?зіп алса? сен бір г?л,
?зіп алсам мен бір г?л.
Не ?алады си?ынан,
?ызыл - жасыл жерді? б?л.
Таби?атты ?ор?ау ?шін б?ріміз,
К?ресейік, бір - бір а?аш егейік.
Текке отырмай, жасымыз бен к?ріміз,
Таза ауа ?шін терімізді т?гейік.
Мен жерімді с?йемін
Жеріме д?н себемін
ауа таза болсын деп
Жылда а?аш егемін
«?аза?стан экологиясы» видеосы к?рсету, о?ушыларды? ойларын ты?дау
Зата ауу дансу?ыле кілепі- таза ауа денсаулы? кепілі
Топпен ж?мыс. Кесте толтыру
Саба? ?ызы?ты болды
Таза тыныс, таза ауа
Сыйлайт??ын сол са?ан."
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя? Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков. Быстро и объективно проверять знания учащихся. Сделать изучение нового материала максимально понятным. Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков. Наладить дисциплину на своих уроках. Получить возможность работать творчески.Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? "Ауаны? ма?ызы" »
Тақырыбы: Ауаның маңызы.Ауаны ластанудан сақтау
Мақсаты:
1. Ауаның адам өміріндегі маңызы, оны қорғау туралы оқушылардың білімдерін қалыптастыру.
2. Дүние танымын, ой-өрістерін, пәнге деген қызығушылығын дамыту.
3.Салауатты өмір салтына, табиғатты қорғау сезіміне тәрбиелеу.
Түрі: Аралас сабақ
Әдіс-тәсілдері: түсіндіру, өзіндік жұмыс, топпен жұмыс, шығармашылық жұмыс
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.1. Жылулық шеңбері
Қол ұстасып бәріміз
Шуақ шашқан күндей боп
2.Оқушыларды 3 топқа бөлу, атауларымен таныстыру, ұран айтқызу.
І топ « Сұңқар » тобы
Ұраны: Білім алып бүгін алтын ұяда
Ертең әлі шарықтаймыз қияға!
ІІ топ «Жасқыран» тобы
Жер бетінде адам өмір өткізер
Бар нәрсеге білім қолды жеткізер
ІІІ топ « Жасұлан » тобы
Бар ізгілік тек білімнен алынар
Біліммен аспанға жол салынар
3. Қызығушылығын ояту.
Адам баласына ең қажетті жағдайларды еске түсіру . Жұмбақ шешу
Өзі – көзі,
Көзі – өзі.
Түнде сөнеді,
Таңертең шығады.(Күн)
Жылт-жылт еткен, Жырадан өткен. Су
Бар ма,жоқ па оны анық білмейсің
Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің?(ауа)
Ауа деген не? Әр топтан оқушылар ауа жайлы ойларын айту
1 топ: Адам өмірі мен оның шаруашылық әрекетінде таза ауаның алатын маңызы
ерекше. Адам бір тәулікте шамамен 1 кг. тамақ ішеді, 2 литрдей су
ішеді, ал одан әлдеқайда көп мөлшерде, шамамен бірнеше мың литр,
немесе 25 кг-дай ауа жұтады.
2 топ: Егер ауа болмаса, әуе қатынасы, үйді жылыту, басқа да көптеген адам өмірі
үшін қажетті жағдайлар болмас еді.
Мысалы, жанып тұрған шырақтың үстін стақанмен жаба қойсаң, шырақ стақанның
ішіндегі ауа біткенше жанады да, сөніп қалады. Яғни, ауа тек қана дем алу үшін
емес, ағаш, көмір, мұнай өнімдері, газ т.б. денелердің жануы үшін де қажет.
3 топ: Адам тамақ ішпей бірнеше апта, су ішпей-бернеше күн шыдай алады.
Ал ауасыз тек бірнеше минут қана өмір сүруі мүмкін. Сол себепті де халықта:
"Ауадай қажет" деген нақыл сөз бар.
Ауа-өмір тіршілігі дедік, сол ауаның қандай қасиеттері бар? Мына бір
өлең шумағына назар аударайық:
Көзге көрінбейтін газ.
Бізді әуеде қалқып
Қоршап тұратыны рас.
Емен мен самырсын аңқыған.
Иісіне жаның балқыған.
Жазда жылы леп болып,
Қыста дірдек қақтырған.
Онсыз бізге өмір жоқ,
Таза ауаға жаның тоқ.
Қасиеттері: көзге көрінбейді түссіз
Сонымен қатар біз ауаның келесі қасиеттерін
тәжірибелер арқылы білгенбіз. Олар: сығылады, жылуды сақтайды, отты жанғызады.
Әр топқа сурет беріледі сол сурет бойынша ауаның қасиеттерін дәлелдеу
1 топ: доп суреті
2 топ: әйнек суреті
3 топ: от суреті
Оқулықпен жұмыс. Тақырыпты оқушыларға тізбектей оқыту
Бүгін біз сендермен жаңа сөздермен танысамыз олар: акваланг және батискаф
Акваланг-су астында жүзетін адамдардың тыныс алу үшін арнайы, ішіне ауа толтырылған аппарат.
Батискаф-терең мұхиттардағы су астын зерттеуге арналған арнаулы аппарат.
2) Бүгін біз сендермен ауаның ластануы және оны қорғау жөнінде әңгімелеп, өз ойымызды ортаға саламыз. /тақырыпты түсіндіру/
3) Ауаның ластануы: табиғи және жасанды болып екіге бөлінеді.
4) Сурет бойынша түсіндіру.
Ормандар өртенгенде көп газдар ұшады. Өсімдіктер иен жануарлардың қалдығы шірігенде түзілетін газдар да ауаға тарайды. Өзен-көлдердің тартылуы, жауынның аз түсуі, шөлді аймақтың көбеюі-мұның бәрі табиғи ластануға жатады.
Ал мұнайдың төгілуі, өндіріс қалдықтары мен қоқыстардың көбеюі, зауыт, фабрикалардың қалаға жақын орналасуы бұлар адам әрекетінен ластануға жатады екен. Ормандарда 400 жыл өмір сүретін ағаштар қалаларда 50-80 жыл ғана өмір сүреді.
Ауаға тарайтын кездейсоқ заттардың көбеюінен ауа қабаты өзін-өзі тазалай алмайды.Оны қорғау керек.Зауыттарға арнайы тазартқыш қондырғылар орнатылады.Машиналардан шығатын түтін жолына сүзгі қояды.
Ауаны тазартудың ең тиімді жолы—көгалдандыру. Бұл іске өзің де қосыла аласың.
Видеоға қарап оқушыларды билету
Мұғалім: Бір атайдың үш баласы болыпты. Бір күні атай үш баласының алдында құлап қалыпты. Балалары қорқып кетіп қасына келгенде: «Таза ауа жетпей жатыр» - депті. Сонда үлкен ұлы: «Онда терезені ашайық, ауа кірсін»- депті. Сонда атай: «Даланың да ауасы таза болмай тұр ғой»- депті. Сонда кіші баласы: «Сонда ауа қалай ластанады?»- депті. Енді біз сол сұраққа алдымызда тұрған қағаздарға бір ауыз сөзбен жазып, әрқайсысымыз өз тобымыздың тұсына жапсырайық.
Табиғатты, ауаны қорғаудың бір түрі көгалдандыру дедік, ендеше біздің әсем табиғатымызда орман ерекше орын алады екен.Сол орман жайлы білетіндерінді ортаға салайық.
«Зейінді болсаң, тез ойлан!» айдары бойынша
І топ: Орман ағаштарының аттары
ІІ топ: Орман ағаштары кесілгеннен кейін табиғатта қандай өзгерістер болады?
ІІІ топ: Орман ағаштарының тигізер пайдасы қандай?
/Әр оқушы жауабын жазып, тақтадағы сызбаның ішіне өз тобының тұсына жауаптарын жапсырмалайды/
Әр топтан бір оқушы шығып, өз тобының ойын дауыстап оқып, келесі топтың пікірін алады.
1. Орман ағаштары: қарағай, майқарағай, шырша, балқарағай, самырсын, ағаш, бұта, шөптесін өсімдіктер, мүк, қына, ормандағы ағаштардың арасында жидектер мен саңырауқұлақтар өсіп, өнім береді.
2. Орман ағаштары кесілгеннен кейін қандай өзгерістер болады? - Орман жойылады - Ауа ластанады - Ағаштар қурайды
3. Орман ағаштарының тигізер пайдасы қандай? - Ауа тазарады - Орман гүлденеді - Туған жер көркейеді
Мұғалім: Сонда атай балаларына: «Ауа ластанған екен. Ал енді сол ластанған ауаның зияны мен оны тазартудың жолы қандай?»-деп сұрайды. Үш баласы да ойланып қалады. Енді біз оларға көмектесейік.
Мақсаты: оқушыларды іздене білуге үйрету
Шарты: үш топқа арнап мұғалім суреттерді балалардың өз қалауларымен таратады.. Әр оқушы сол берілген суретке қатысты ауаны тазалаудың жолын табуы тиіс. Мұғалім: Осылайша балалары әкелеріне ауа жайлы барлығын айтып болғаны сол екен, атай: «Маған енді сол таза ауа жетпей жатырған жоқ па? Сол таза ауа қайда болады екен?»-дейді. Балалары тағы ойланып қалады.
Балалары да сендер сияқты таза ауаның тауда, көгалда, орманда, су жағасында болатыны айтты.
Балалары таза ауаның қайда бар екенін білген соң, атайды ауыл сыртындағы таудың етегіндегі құстары сайраған тоғай ішіндегі, суы шипалы мұздай, мөлдір бұлақ жағасына дем алуға апарыпты. Балаларына риза болған атай: «Естеріңде болсын . »-деп ақыл айтқан екен. Сол ақылын қазір біз өзіміз тауып көрейікші.
Үйден дайындап келген табиғатты қорғау жайлы тақпақтарымызды айтайықшы.
Табиғаттың тарылтпайық мөлдір таза тынысын,
Пәк табиғат, әр жүректің тамылжыған жырысың,
Ей, адамзат, ақылға сал, қатыгездік жасама,
Өзің дағы содан туған, табиғаттың ұлысың.
Кешкілік пе, күндіз бе?
Өсіп тұрған гүлді үзбе.
Туған жерді далаға,
Тастағалы жүрміз бе?
Үзіп алсаң сен бір гүл,
Үзіп алсам мен бір гүл.
Не қалады сиқынан,
Қызыл - жасыл жердің бұл.
Табиғатты қорғау үшін бәріміз,
Күресейік, бір - бір ағаш егейік.
Текке отырмай, жасымыз бен кәріміз,
Таза ауа үшін терімізді төгейік.
Тест 7 класс по казахскому языку
Тапсырмаларды орындау тәртібі. Нұсқаның дұрыс жауабын таңдаңыз. Дұрыс жауапқа сәйкес келетін әріпті жауап парағына белгілеңіз.
1 . Жіктеу есімдігін табыңыз.
A) Мен.B) Сол.C) Мынау.D) Кім?E) Барлық.
2. Әкеннің әкесі саған кім болады?
А) ана.В) апа.С) әже.D) аға.Е) ата.
3. Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді?
А) 2.В) 5.С) 3.D) 4.Е) 6.
4. Жіктеу есімдігімен тіркесіп тұрған сөзді табыңыз.
A) Сіз келесіз.B) Атаның баласы.C) Қалаға бару.D) Көзбен көру.E) Болат келді.
5. Ол ана . өлең оқыды . Берілген сөйлемге шылауды қойыңдар.
A) сияқты.B) және.C) туралы.D) әрі.E) дейін.
6. Қарсылықты салалас құрмалас сөйлемді көрсетіңдер.
A) Айжан дүкенге кетті.B) біресе ол барады, біресе Айгүл барады.
C) күн де шығып тұр, жел де соғып тұр.D) бұл шөп әдемі, бірақ зияны да бар.
E) далада жаңбырлы нөсер.
7. Есептік сан есім нені білдіретінін белгілеңіз .
А) Заттың санын топтап көрсетеді.
В) Заттың санын жинақтап көрсетеді.
С) Заттың санын білдіреді.
Д) Заттың реттік санын білдіреді.
Е) Заттың түрін білдіреді.
8. Апалы сіңлілердің балалары бір –біріне кім болады?
А) апалы – сіңлі.В) ағалы – қарындас.С) жиен.Д) немере.Е) бөле.
9. Жуан және жіңішке дауыстылар араласып келген сөздерді табыңыз.
А) Найзағай, қолтаңба, дәулет.
B) Ұшқын, жасын, сәуле.
C) Тәлімгер, түлек, талап.
D) Ғарышкер, бапкер, Ақтөбе.
E) Мөлдір, кәусәр, бұлақ.
10. Түбір етістікті табыңыз.
A). Жи.B) Барғыз.C) КелтірD) Көбей.E) Басқар.
11. Тұйық етістікті табыңыз.
12. Қызғалдақ гүлі қандай мағына беретінің көрсетіңіз.
13. Көп нүктенің орнына керекті сөзді қойыңдар. «Ағасы бардың . бар».
A) Тынысы.B) Үйі.C) Отаны.D) Жағасы.E) Бауыры.
14. Бұрынғы өткен шақта тұрған сөзді көрсет.
A) Баратын.B) Барды.C) Оқитын.D) Жазды.E) Барғанбыз.
15. Балаға ата-анасы неше жасқа толғанда ертегі айтуы тиіс?
А) екі жасқа.В) үш жасқа.С) бес жасқа.D) төрт жасқа.Е) алты жасқа.
16. Жалпылау есімдігін анықтаңыз.
A) Күллі, барша.B) Ақылды, бәрі.C) Ана, мына.D) Түгел, ақылды.E) Ата, сол.
17. Жаз айларын көрсет.
А) қаңтар, сәуір, мамыр.В) маусым, желтоқсан, қаңтар.С) маусым, тамыз, шілде.
Д) қазан, қараша, шілде.Е) қараша, шілде, тамыз.
18. Зергерлік бұйымдарға жатпайтынын табыңдар.
А) жүзік.В) білезік.С) сырға.D) алқа.Е) иісмай.
19. Сенің отбасында қанша адам бар? Сұраулы сөйлемнің жасалу жолын табыңыз.
А) хабарлау арқылы.В) сұраулы шылау арқылы.С) көмекші сөз арқылы.D) интонация арқылы.Е) сұрау есімдігі арқылы.
20. Тек қана жуан дауысты дыбыстары бар сөзді көрсетіңіз.
А) Әсем. В) Ағаш. С) Әке. D) Білім. E) Бір.
Тапсырмаларды орындау тәртібі. Тапсырманы орындаңыз. Жауабын жауап парағының тиісті орнына жазыңыз.
Отбасы мүшелерін жеке – жеке атап айт.
А) Б)
Көктем келіп, күн жылынғандықтан, ол жеңіл киінді. Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жасаңыз.
Жалпы, жасы кіші бауырға кешірімшіл болу керек . Сөйлемнің түрін анықтаңыз.
Ашық сабақ: "Табиғатым байлығым"
Білімділік – о?ушыларды? таби?ат туралы білімдерін молайту, таби?атты ?ор?ау ?р адамны? міндеті екенін ??ындыру; Дамытушылы? –о?ушыны? ойлау ?абілетін, ой-?рісін, ?са? ?ол маторикасын дамыту.
Т?рбиелік – таби?атты ?ор?ай алатын, аялай білетін адамгершілігі мол, ізгілікті экологиялы? білімі мен м?дениеті жо?ары жа?а ?рпа? т?рбиелеу. Керекті ??рал – жабды?тар мен к?рнекіліктер: «?аза?станны? байлы?тары», «Арал та?дыры», «Семей полигоны» видеофильмдерінен ?зіліс, «?аза?стан ?оры?тары» суреттері, мултимедия кешені, видеотаспа ж?не т.б
Сынып са?ат барысы:
1. ?йымдастыру 3-4 мин
2. Негізгі кезе? 21 мин
3. ?орытындылау 5 мин
1.?йымдастыру кезе?і
М?тінге кіріспе ж?не ма?саты
Адам мен таби?ат ?р?ашанда егіз. Таби?атты ?ор?аушы?, асыраушы? деуге болады. Ата-бабамыз «Жер – ?азына, су – алтын, мал – байлы?» деп ?сиет айтып келгені тегін емес. Б?гінгі к?рсетілер ж?мысымыз да таби?атты ?ор?ауды жетілдіру ма?сатында болып отыр.
2.Негізгі кезе?
Т?рбиешіні? с?зі:
1. «Танысу» аялдамасы. Глобусты бір – біріне бергенде ?зіні? аты – ж?нін ж?не немен айналысатынын айтып, келесі о?ушы?а береді. Глобусты ?стап айтуды м??алім ?зінен бастайды.
Сол кезде о?ушыларды? Жер шарын ?алай ?ста?ан?а м?н береді. Глобус м??алімге ?айтып келгенде, «Біз жерде ?мір с?реміз. Б?ріміз ата- ана ?шін, о?у ?шін, болаша? ?шін жауап береміз, ал Жер ?шін жауапкерлікті сезінеміз бе? Оны? ?сімдігімен, топыра?ымен, ауасымен, ?алаларымен не болып жат?анын білеміз бе? ?ркім осы жерде ?зіні? ізін ?алдырады. Сендер ?лі о?ушысы?дар, болаша?та ?аза?станны? белгілі де, білімді азаматы болса?дар сендерде
2. Енді «Киностудио» аялдамасына келеді.
«?аза?станны? байлы?тары» фильмін к?ру. 2-3 мин
3. «Ой ша?ыру» аялдамасы.
«?аза?станны? байлы?тары» фильмін к?ріп, о?ушылар ?аза?станны? байлы?тарын айта келіп, оны ?ндірудегі таби?ат?а зиян келтіретін екінші жа?тарын к?рсетеді. «Байлы?тарды д?рыс игермеу неге ?келді?», «Адамзатты? ?дейі жасал?ан ?астанды?тарыны? со?ы неге ?кеп со?тырды ?» - деген с?ра?тар?а жауап береді.
4. «?асірет» аялдамасы. «Арал та?дыры», «Семей полигоны» видеофильмдерінен ?зіліс к?рсетіледі.
«Арал та?дыры» бейнефильмінен ?андай ой т?йді?дер?
«Семей полигоны» бейнефильмінен ?андай жа?дайды к?ріп т?рмыз.
?аза?станны? экологиялы? картасы к?рсетіледі.
5. «?лтты? – т?лім т?рбие» аялдамасы.
1. К?рініс: Сахнада бір топ жастар таби?ат аясында дем алуда. Адамдар таби?ат сар?ылмас ?азына деп т?сініп, оны? ?орларына бірте – бірте зиян келтіре бастайды. Жа?алауында отыр?ан жастар боса?ан ыдыстарын, тама?тарды? ?алды?тарын ла?тырып, су жа?алауына ?скен а?аштарды шаба бастайды. Сол с?тте ?сіп т?р?ан а?аш?а тіл бітіп, с?йлей ж?неледі: - Ей, адамзат, адам баласын д?ниеге келтіріп, бойында?ы бар махаббат мейірімін, к?н шуа?ын ж?регі?ізге ?ялататын аяулы Ана - таби?ат! Таби?ат б?л адам бойына ?уат, к??іліне шабыт, сезіміне л?ззат шапа?атын беретін с?лулы? пен ?семдік ?лемі емес пе? ?аза?тар - тумасынан таби?атты с?йіп ?скен, ?орша?ан орта?а ?лкен ілтипатпен ?ара?ан халы?. Ал, сен болса? сол ?демілікті жойып, халы? д?ст?ріне ?арама – ?айшылы? к?рсетіп отырсы?! Ей, пендем есі?ді жи, Атамекен жан?а жайлы сая бау, Ар алдында к?н? болар таби?атты аямау. ?анымыз?а сі?ген екен с?тімен ананы? Ту?ан жерді? таби?атын аялау. С?лу дала, мені? с?йген ?лкемсі?, Жаны жайса? жаратыл?ан еркемсі?. ?андай жа?сы ?аза? болып ту?аным, О, ту?ан жер, тамашасы?, к?ркемсі?! Таби?атты ?ор?ау ?шін б?ріміз к?ресейік, Бір - бір а?аш ж?не г?л егейік. Текке отырмай жасымыз бен к?ріміз, Таза ауа ?шін терімізді т?гейік. ?адір т?тып таби?ат ?асиетін, ?ділдікті? алдында бас иетін. “Мал ?ал?анша ата?нан, тал ?алсын” деп Бабам айт?ан орынды ?сиетін. Арал?а да жан ашымай ?арады?, Сар?ылмайтын байлы??а оны санады?. Талай елді асыра?ан ежелден Аралды? да бар байлы?ын тонады? Ойлау керек Арал жайын, ел жайын, П?к таби?ат тозып жатыр жыл сайын. ?зімізді асыраушы таби?аттай Ананы ?ор?ау ?шін ?р?ашанда т?р дайын! С?лу таби?атымызды аялай білейік, таби?атты с?ю парыз, с?ю ?шін ?ор?ау - парыз. (хормен)
6. Елбасы Н?рс?лтан Назарбаевты? ?аза?стан хал?ына жолдауына то?талу.
?Р Президентіні? «?аза?стан-2050» стратегиясы ?алыптас?ан мемлекетті? жа?а саяси ба?ыты» атты ?аза?стан хал?ына Жолдауында республика хал?ына ерекше экологиялы? саясат ?станымдарын к?рсетіп, жастар?а мемлекетімізді к?ркейту жолында «Жасыл ел» ба?дарламасына бел шешіп кірісуді? ?ажеттілігін ерекше атап к?рсетті.
-Ойын "Ма?алды? жал?асын тап"
7. «?оры?тар» аялдамасы
Мультимедия кешені ар?ылы ?аза?стан коры?тары мен таби?и саяба?тарды?, мысалы А?су Жаба?лы, К?кшетау, Іле Алатау, Наурызым, ?ор?алжын, Мар?ак?л, ?стірт, Батыс Алтай, Алак?л ж?не т.б ?оры?тарды слайдтармен к?рсету.
8. «Болаша?» аялдамасы
Эксперттерге с?з беру. Б?гінгі т?рбие са?аты бойынша ой т?ю.
?з пікірлерін айту.
3.?орытынды
Т?рбиеші с?зі:
Адам таби?ат?а мейірімділікпен, с?йіспеншілікпен, ?ам?орлы?пен ?арап, ?йлесімділік са?тал?анда, адамзат баласы ?шін таби?ат – ке? сарай м??гі тозбас ??тты ?оныс болатынын еш?ашан ?мытпайы?! «Таза болса, таби?ат Аман болар адамзат!» деген Ф. О??арсынованы? с?зімен б?гінгі сынып са?атымызды ая?таймыз.
Читайте также: